Cha tôi rất thích hoa lan, cứ cách mấy ngày lại vào núi thăm hoa một lần rồi chọn những giống lạ, đào gốc đem về trồng, chăm nom kĩ lắm. Chính vì vậy, thỉnh thoảng tôi vẫn được cùng cha vào rừng để tìm những loại lan quý hiếm. Mỗi lần như thế tôi thích lắm, vì tôi được đi thăm thú núi rừng, được khám phá biết bao kiến thức bổ ích, nhưng có một lần đi hái hoa lan cùng cha đã khiến tôi nhớ mãi. Đó là một trải nghiệm không bao giờ quên đối với tôi.

Cha tôi có niềm đam mê đặc biệt với hoa lan, suốt mấy năm liền, mảnh sân nhà tôi có đến hàng trăm loài lan quý, cứ như là một khu vườn ươm. Những người dân quanh vùng vẫn thường đến thưởng ngoạn. Tuy nhiên, cha tôi không vì thế mà lấy làm đắc ý, ngược lại ông có vẻ không vui. Từ đó, dù vẫn thường vào núi nhưng cha tôi không đem các loài lan hoang dã tỉnh của mình, không ấy về nhà trồng nữa. Điều này khiến tôi ngạc nhiên, định hỏi, song không dám. Cho đến một hôm, ông bảo: "Ta cùng vào núi thăm hoa lan đi con". Chúng tôi đi mãi mới đến núi. Ở đó có một thác nước dựng đứng cao mấy chục trượng, từ xa đã nghe tiếng nước ầm ào sôi réo, bọt nước tung lên mù mịt cả một vùng, ảnh sáng mặt trời phản chiếu lóng lánh bảy sắc cầu vồng mê li, huyền ảo. Chúng tôi đi men theo chân thác thấy vô vàn những chùm lan đại nở đầy hoa trên những tầng vách đá cao thấp khác nhau. Những bông hoa nhàn nhạt như bị bao phủ bởi lớp hơi nước lạnh lẽo nhưng mùi hương thì thật nồng nàn, một làn gió thoảng qua, đứng ở nơi nào trong hang núi cũng đều cảm nhận được. Lâu nay tôi chưa từng thấy nhiều loài hoa lan rực rỡ sắc màu như thế nên luôn mồm khen đẹp. Tôi toan đào lấy mấy gốc, nghĩ bụng, cha biết cách chăm sóc những loại tiên phẩm này. Tuy nhiên, cha tôi ngăn lại và hỏi:

- Con thấy hoa ở đây đẹp hơn hay hoa ở nhà mình đẹp hơn?

- Hoa ở nhà mình đẹp hơn chứ ạ! - Tôi đáp

- Đẹp thế nào?

Tôi không trả lời được. Tôi nghĩ, hoa ở nhà quả là đẹp hơn hoa ở đây, nhưng hoa ở đây lại có vẻ tươi thắm hơn nhiều. Rồi hỏi: "Hoa ở đây thơm hơn phải không cha?"

- Đúng vậy còn à. 

Cha tôi ra vẻ thích thú lắm.

- Sao thế ạ? Sao cùng một loài hoa mà sống ở hai nơi khác nhau lại có mùi thơm khác nhau ạ?

Cha tôi trả lời:

- Lan là loài hoa mọc ở những nơi u tịch trong hang núi, hưởng được nguyên khí của đất trời, phát triển tươi tốt vươn lên bên những khe suối trong lành; nhưng khi đã đưa về nhà, nó chỉ là một bồn hoa cảnh.

- Nhưng rõ ràng là lá nó mướt hơn, hoa nhiều và to hơn...

- Thế cũng là đẹp rồi, nhưng cái đẹp đó tròn trịa quá. Con nên nhớ rằng, sự cách điệu bố trí... cũng khiến nó trở thành dung tục, tầm thường, mất cả vẻ tự nhiên...

Cha tôi nói đúng. Nhưng tôi vẫn lấy làm tiếc: Hoa lan đẹp như vậy, thanh khiết như vậy, lại mọc trong hang núi, vậy thì vì ai mà lá nó dài? Vì ai mà hoa nó nở? Có được bao người biết đến để ngắm nhìn, thưởng ngoạn? Tôi hỏi cha tôi điều này, ông bảo:

- Đấy mới chính là chỗ thanh cao của hoa lan. Nó không sinh ra và lớn lên để cho con người chiêm ngưỡng, ngược lại, nó tồn tại hồn nhiên, ra lá, nở hoa trước hết vì bản thân mình!

Từ đó về sau tôi không đi đào lan rừng đem về nhà nữa. Vui mừng vì sự thuần phác của nó, tôi chợt cảm thấy buồn bởi trước đây vì yêu lan mà vô hình trung tôi đã làm cho nó có nguy cơ tàn lụi. Cha tôi kéo tôi ngồi xuống cạnh một hồ nước giữa rừng, bóng chúng tôi in trên mặt hồ tĩnh lặng. Ông nhìn mặt hồ và nói: "Làm người cũng phải như hoa lan con ạ. Con người ta sống ở trên đời, không được đánh mất bản tính của mình, không nên thay đổi để khuôn theo ý thích của người khác, tựa những bồn hoa lan được trồng trong chậu cảnh; loại người như thế thường không đem lại cho xã hội điều gì tốt đẹp lắm đâu!"