Thể thơ lục bát là một thể thơ truyền thống của văn học Việt Nam, được sử dụng phổ biến trong các bài ca dao, tục ngữ, thơ trữ tình và đặc biệt là thơ dân gian. Đặc điểm của thể thơ lục bát có thể được phân tích qua bài ca dao "Công cha như núi Thái Sơn", một bài ca dao nổi tiếng nói về lòng hiếu thảo, sự tôn kính cha mẹ.

1. Cấu trúc 6-8:

   • Thể thơ lục bát gồm các câu thơ có số lượng chữ theo thứ tự 6 chữ và 8 chữ, được sắp xếp theo kiểu so le.
   • Trong bài ca dao này, câu thơ đầu tiên có 6 chữ, câu thứ hai có 8 chữ, câu thứ ba lại có 6 chữ và câu thứ tư có 8 chữ, và tiếp tục như vậy. Ví dụ:
     • "Công cha như núi Thái Sơn" (6 chữ)
     • "Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra" (8 chữ)
     • "Một lòng thờ mẹ kính cha" (6 chữ)
     • "Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con" (8 chữ)

2. Vần điệu rõ ràng:

   • Thơ lục bát có vần chân ở các từ cuối của câu, vần lưng ở các từ ở giữa câu. Đây là đặc điểm nổi bật giúp thể thơ này dễ nhớ, dễ thuộc và dễ hát.
   • Ví dụ trong bài ca dao trên:
     • "Thái Sơn" (vần với "chảy ra")
     • "con" (vần với "ra")

3. Sự nhịp nhàng và đối xứng:

   • Thể thơ lục bát thường có một nhịp điệu hài hòa, đều đặn, mang lại cảm giác nhẹ nhàng, dễ chịu khi đọc hoặc hát.
   • Cấu trúc so le giữa câu 6 chữ và câu 8 chữ tạo ra một sự cân bằng trong âm thanh và nhịp điệu, giúp người nghe dễ dàng cảm nhận và ghi nhớ.

4. Ngôn ngữ mộc mạc, dễ hiểu:

   • Thơ lục bát thường sử dụng ngôn từ đơn giản, gần gũi và dễ hiểu, thích hợp với những bài ca dao, dân ca, hoặc những bài thơ truyền miệng.
   • Trong bài ca dao này, các từ ngữ như "công cha", "nghĩa mẹ", "tròn chữ hiếu" đều dễ hiểu và có tính biểu cảm mạnh mẽ, dễ dàng truyền đạt thông điệp về lòng hiếu thảo và tôn kính đối với cha mẹ.

5. Tính biểu cảm cao:

   • Thơ lục bát không chỉ dễ hiểu mà còn có tính biểu cảm cao, dễ gợi lên cảm xúc trong lòng người đọc. Trong bài ca dao "Công cha như núi Thái Sơn", sự so sánh công lao của cha với núi Thái Sơn và nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra là những hình ảnh rất mạnh mẽ và tượng hình, dễ làm người đọc cảm nhận được tình cảm thiêng liêng của cha mẹ.

Bài ca dao "Công cha như núi Thái Sơn" là một ví dụ điển hình của thể thơ lục bát với cấu trúc 6-8, vần điệu nhịp nhàng, ngôn từ giản dị, dễ hiểu và tính biểu cảm sâu sắc. Thể thơ này giúp truyền tải một thông điệp về lòng hiếu thảo và tình yêu thương vô bờ bến của cha mẹ, đồng thời cũng dễ dàng đi vào lòng người nhờ sự đơn giản và sâu sắc trong cách biểu đạt.