1. Phản ứng giữa Nhôm oxit và Axit nitric:

Đây là phương pháp phổ biến nhất trong phòng thí nghiệm và công nghiệp:

Al₂O₃ + 6HNO₃ → 2Al(NO₃)₃ + 3H₂O

Nhôm oxit (Al₂O₃) là một chất rắn, phản ứng với axit nitric (HNO₃) tạo thành Nhôm nitrat và nước. Phản ứng này diễn ra tốt trong môi trường axit loãng.

2. Phản ứng giữa Nhôm hydroxit và Axit nitric:

Phương pháp này cũng khá phổ biến:

Al(OH)₃ + 3HNO₃ → Al(NO₃)₃ + 3H₂O

Nhôm hydroxit (Al(OH)₃) là một bazơ, phản ứng với axit nitric tạo thành Nhôm nitrat và nước.

3. Phản ứng giữa Nhôm clorua và Axit nitric (phương pháp gián tiếp):

Như đã đề cập, nhôm không phản ứng trực tiếp với axit nitric đặc nguội do hiện tượng thụ động hóa. Do đó, người ta thường dùng phương pháp gián tiếp này:

AlCl₃ + 3HNO₃ → Al(NO₃)₃ + 3HCl

Nhôm clorua (AlCl₃) phản ứng với axit nitric tạo thành Nhôm nitrat và axit clohidric (HCl). Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phản ứng này thường được thực hiện trong dung dịch và có thể phức tạp hơn do sự thủy phân của AlCl₃ trong nước.

4. Phản ứng trao đổi ion (phương pháp gián tiếp):

Phương pháp này sử dụng muối nhôm khác và một muối nitrat của kim loại kiềm hoặc kiềm thổ:

Al₂(SO₄)₃ + 3Ba(NO₃)₂ → 2Al(NO₃)₃ + 3BaSO₄↓

Nhôm sunfat (Al₂(SO₄)₃) phản ứng với Bari nitrat (Ba(NO₃)₂) tạo thành Nhôm nitrat và Bari sunfat (BaSO₄) kết tủa. Kết tủa BaSO₄ cần được lọc bỏ để thu được dung dịch Nhôm nitrat. Phương pháp này ít được sử dụng trong thực tế do chi phí và sự phức tạp trong quá trình tách chất.

5. Không phản ứng trực tiếp giữa Nhôm và Axit nitric đặc nguội:

Cần nhấn mạnh rằng nhôm không phản ứng trực tiếp với axit nitric đặc nguội. Điều này là do hiện tượng thụ động hóa, khi một lớp oxit nhôm (Al₂O₃) mỏng và bền vững hình thành trên bề mặt nhôm, ngăn cản phản ứng tiếp tục.

Al + HNO₃ (đặc, nguội) → Không phản ứng