Kiểu nhân vật cổ tích loài vật, nhân vật chính trong truyện là các con vật. Đây là
các con vật gắn liền với cuộc sống và sinh hoạt của nông dân, gồm các gia súc gia cầm
nhưng loại nhân vật loài vật tự nhiên chưa quan thuần chủng vẫn chiếm số lượng nhiều
hơn. Có các loại động vật sau:
+ Thú như: cọp, voi, chó rừng, hươu, trâu, ngựa, lừa, trăn trút, chó, mèo…(Voi,
cọp thi tài; Chó rừng và cọp; Tại sao cọp ăn thịt người; Tại sao trâu không biết nói,
Trâu và voi; Voi ngựa đua nhau, Lừa thi tài với ngựa; Con chó vàng và con chó đen;
Chuột và mèo, chó ba cẳng, chó phải đòn oan; chuột và mèo; Con thỏ và con hổ; Con
trâu, con hổ và người thợ cày; con thỏ, con gà và con hổ, voi, hổ, thỏ và khỉ; mưu con
thỏ, vụ kiện châu chấu …).
+ Chim như: Diều, cắt, quạ, gà, vịt, sáo, bồ câu, cò , vạc, đa đa, dủ dỉ,
công…(Diều với cắt và quạ; Diều quạ tranh nhau; Gà mái gáy; Vịt đi xin chân; Con cò
trắng; Gà, Vịt và chim khách; Chim chìa vôi; Quạ và Công; Gốc tích tiếng kêu của
vạc, cộc, dủ dỉ, đa đa và chuột; gà mượn mào vịt; gà gô và gà cỏ; Nguồn gốc tiếng kêu
của vạc; Bồ câu và con sáo, tình nghĩa gà vịt; Đa đa…).
+ Cá, côn trùng như: Cá chép, cá rô, lươn…(con lươn và con rô; Cá chéo hóa
rồng; Tại sao dơi ăn muỗi, mọt và tò vò; con nhện báo tin; Rết và ốc sên; Thỏ bị sên
cho một bài học; Con gián và con nhện…)
Kiểu nhân vật cổ tích thần kỳ có hai loại. Kiểu loại nhân vật có kết thúc có hậu
theo lý tưởng đổi đời của nhân vật (có hậu tích cực) và kiểu loại nhân vật hóa thân (có
hậu không tích cực). Nhân vật kiểu loại kết thúc có hậu tích cực lại có nhiều kiểu típ
nhân vật: Người em út (Lang Liêu trong Sự tích bánh chưng, bánh giầy; Người em
trong Hai anh em với cây khế,...). Người con riêng (Tấm trong Tấm Cám; Cậu bé
trong sự tích chim đa đa…); Người mồ côi (Chử Đồng Tử trong truyện Chử Đồng Tử;
Thạch Sanh trong truyện Thạch Sanh…); Người mang lốt vật (Sợ Dừa trong truyện Sọ
Dừa; Cóc trong truyện Lấy vợ Cóc…); Người đi ở (anh trai cày trong Cây tre trăm đốt;
cô gái đi ở trong Sự tích con khỉ…); Người dũng sĩ (Thạch Sanh, Chàng Hai trong
truyện Giết thuồng luồng…); Nhóm người có tài lạ (Ba chàng thiện nghệ, Bốn anh tài;
Anh em sinh năm…)