Tôi nghe, trời đất đối với muôn vật, nổi sấm sét mà ý hiểu sinh vẫn có ở trong; cha mẹ
đối với các con, đánh roi vọt mà ơn đức dục vẫn có ở đây. Nay vàng được thư của ngài
cho tôi được tự tản, hàn hạnh khôn xiết, thật không khác đức lớn của trời đất cha mẹ, dẫu
có tan xương, nát thịt, cũng không đủ bảo đền. Song nếu ngài thực có lòng thương xót dân
chủng, thì nên sai đầu mục đến các thành Diễn châu, Nghệ an, Tân bình”, ra lệnh cho họ
đem quân về. Tôi sẽ lập tức sắm đủ phương vật tiến công, củi xin ngài sai quan cùng đi với
từ đệ thân tin của tôi để đến đầu hàng phục tội. Cầu cống đường sá thì tôi xin nhận sửa
đắp, không phải phiền đến quan quân. Giả được người nhận lời, không những sinh linh
nước tôi được khỏi lầm than, mà binh sĩ Trung quốc cũng khỏi nỗi khổ gươm giáo vậy.
(Trich"Quân trung từ mệnh tập" rút từ “Nguyễn Trãi toàn tập”, nhà xuất bản Khoa học xã
hội, Hà Nội, 1976)
Chú thích:
() Sau hơn một năm tiếp tục cuộc đấu tranh vũ trang, đến cuối năm 1425, nghĩa quân Lam-
sơn đã giải phóng được đất từ Thanh-hóa trở vào, trừ một số thành lũy đang bị bao vây.
Tháng 9 năm 1426, nghĩa quân bắt đầu mở cuộc tiến công ra miền Bắc, đưa cuộc khởi
nghĩa phát triển lên thành cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc quy mô cả nước. Nhà Minh
phải phải Thành sơn hầu Vương Thông làm tổng binh đem 5 vạn quân sang cứu viện,
Phương Chính, Lý An cũng vội giao thành Nghệ-an lại cho Thái Phúc cố thủ rồi đem đại
bộ phận quân lính về giữ Đông-quan. Cuối tháng 10 năm 1426, quân Minh tập trung về
Đông-quan đến trên 10 vạn quân. Đầu tháng 11, Vương Thông mở một cuộc phản công
lớn nhưng bị thất bại, bằng chiến thắng Tốt-động - Chúc-động, nghĩa quân đã đập tan cuộc
phản công của địch, tiêu diệt trên 6 vạn quân và thừa thắng, vây hãm thành Đông-quan.
Trong tình thể nguy ngập đó, tổng binh Vương Thông và thái giảm Sơn Thọ phải viết thư
xin giảng hòa. Đây là thư trả lời của Lê Lợi.
(2) Đây là tháng 12 năm Bính-ngọ (1426). Ngày 23 tháng 10 năm đó (ngày 22-11-1426),
quân ta bắt đầu tiến công vây hãm thành Đông-quan, tiêu diệt các doanh trại ngoại vi của
địch. Tháng 12 năm đó, quân ta càng xiết chặt vòng vây và tiến công dồn dập thành Đông-
quan.
(*) Thành Đông-quan tức là thành Thăng-long (Hà-nội). Thành này đời Hồ gọi là Đông-đô
và nhà Minh, sau khi chiếm nước ta, đổi tên là thành Đông-quan, cũng có khi gọi là thành
Giao-châu.
(4) Thành Diễn-châu, Nghệ-an, Tân-bình lúc bấy giờ còn do quân Minh chiếm đóng và
đang bị bao vây. thành Diễn-châu (Diễn-châu, Nghệ-an) là trị sở của Diễn-châu tương
đương với vùng bắc Nghệ an ngày nay (gồm các huyện Diễn-châu, Yên-thành, Quỳnh-lưu,
Quỳ-châu, Nghĩa-đàn). Thành Nghệ-an (Hưng-nguyên, Nghệ-an) là trị sở phủ Nghệ-an
tương đương miền Nam Nghệ-an và Hà-tĩnh ngày nay. Thành Tân-bình (Quảng-bình) là trị
sở vùng Tân-bình tương đương với vùng Quảng bình và Bắc Quảng-trị ngày nay. Trong
bức thư viết không thấy nhắc đến thành Thuận-hóa và Thanh-hóa lúc bấy giờ cũng đang bị
bao vây. Ở đây có dụng ý gì của Nguyễn Trãi hay do sao chép thất lạc?
Câu 1: Xác định mục đích của Nguyễn Trãi khi viết thư trả lời bọn Tổng binh Vương
Thông Thái giám Sơn Thọ.
Câu 2: Chỉ ra những từ ngữ thể hiện thái độ khiêm tốn của người biên thư.
Câu 3: Anh (chị) hiểu như thế nào về câu văn: Tôi nghe, trời đất đối với muôn vật, nổi
sấm sét mà ý hiểu sinh vẫn có ở trong; cha mẹ đối với các con, đánh roi vọt mà ơn đức dục
vẫn có ở đây?
Câu 4: Tôi sẽ lập tức sắm đủ phương vật tiến công... (...) Cầu cống đường sá thì tôi xin
nhận sửa đắp, (...). Giả được người nhận lời, không những sinh linh nước tôi được khỏi
lầm than, mà binh sĩ Trung Quốc cũng khỏi nỗi khổ gươm giáo vậy.
Đoạn văn trên khiến anh/chị liên tưởng tới đoạn văn nào trong “Bình Ngô Đại cáo”?
Anh/chị nhận xét gì về nghĩa quân Lam Sơn?
Câu 5: Nhận xét về cách xưng hô và giọng điệu thể hiện trong lá thư.
Trang 9