Truyện cổ tích về Rapunzel

Ngày xửa ngày xưa, có một đôi vợ chồng nọ còn chưa có con, rất mong mỏi có được một mụn con. Bên cạnh nhà họ là nhà của một mụ phù thủy. Nhà mụ có một khu vườn với tường bao quanh, có một rất nhiều loại rau lạ mọc trong đó.

Một hôm, người vợ nhìn qua cửa sổ đằng sau nhà, người vợ thấy ở luống rau kia có loại rau rapunzel (rau ba lăng) mọc tươi mơn mởn, từ đó bà trở nên thèm được ăn thứ rau đó. Cơn thèm ngày càng tăng, rồi một hôm, đang đứng bên cửa sổ người vợ thấy choáng váng cả người và ngã lăn ra đất. Thấy vợ tái nhợt nằm đó, chồng lại bên và hỏi:

- Em yêu, em sao vậy?

Người vợ đáp:

- Trời, nếu em không được ăn một bữa rau ba lăng trồng ở vườn sau nhà chắc em chết mất.

Chồng rất thương vợ nên nghĩ:

- Tại sao lại để vợ mình chết nhỉ, cứ liều sang lấy, đến đâu thì đến.

Đợi trời xẩm tối, chồng trèo tường lẻn vào vườn lấy rau ba lăng về cho vợ. Vợ nấu ăn thật ngon lành. Hai đêm đầu, người chồng trèo qua tường vào trong khu vườn ấy để hái rau cho vợ trót lọt, nhưng tới đêm thứ ba, khi ông đang leo qua tường để về nhà, mụ phù thuỷ, tên là Dame Gothel, bắt được ông và quy cho ông tội ăn trộm. Ông van xin được tha, và người phụ nữ già đồng ý để ông đi, với điều kiện phải trao cho mụ đứa con sắp sinh sau đó của hai người.

- Ngươi có thể hái rau ba lăng như ngươi muốn, nhưng với điều kiện, đứa con vợ ngươi đẻ phải giao cho ta nuôi, ta chăm sóc nó như con đẻ của ta.

Tuyệt vọng, ông đành đồng ý. Khi người vợ có mang và đứa con gái được sinh ra, mụ phù thuỷ mang đứa trẻ đi và tự mình nuôi nấng, đặt tên em bé là Rapunzel. Rapunzel lớn lên trở thành cô bé xinh đẹp nhất thế gian với mái tóc vàng rất dài. Khi Rapunzel 12 tuổi, mụ phù thuỷ giam giữ nàng trong một toà tháp sâu thẳm trong rừng, không có bậc thang hay cửa ra vào, chỉ có một căn phòng và một chiếc cửa sổ. Khi mụ phù thuỷ tới thăm Rapunzel, mụ đứng cạnh toà tháp và gọi:

- Rapunzel, Rapunzel, hãy thả tóc của con xuống đi, để mẹ có thể bước lên những bậc thang ánh vàng.

Nghe thấy những lời đó, Rapunzel quấn mái tóc dài vàng óng của nàng lên một cái móc cạnh cửa sổ, thả xuống chỗ mụ phù thuỷ, để mụ trèo lên phòng của nàng trên tháp. (Một dị bản khác của câu chuyện viết rằng mụ phù thuỷ có khả năng bay lên cao và cô bé không biết gì về mái tóc dài kì diệu của mình).

Nhiều năm trôi qua. Một ngày kia, một chàng hoàng tử cưỡi ngựa qua khu rừng và nghe thấy tiếng hát của Rapunzel vang ra từ trên tháp. Bị lôi cuốn bởi giọng hát trong mượt mà ấy, chàng liền đi tìm và thấy toà tháp cao, nhưng không biết lối vào. Chàng quay trở lại đó khá thường xuyên, lắng nghe giọng hát tuyệt vời ấy, và một ngày nọ chàng gặp Dame Gothel tới thăm toà tháp, và cuối cùng hoàng tử đã biết làm cách nào để tới được chỗ Rapunzel. Khi Dame Gothel đi khỏi, chàng gọi Rapunzel thả mái tóc của nàng xuống. Khi nàng làm như vậy, chàng trèo lên, giới thiệu mình với nàng.

Rapunzel chưa từng gặp người đàn ông nào trong đời nên rất hoảng sợ. Hoàng tử vui vẻ, nhã nhặn, dùng lời lẽ nhẹ nhàng kể cho Rapunzel nghe rằng chàng từ khi nghe nàng hát đến giờ lòng lúc nào cũng khao khát được gặp người hát. Rapunzel dần dần tĩnh tâm lại. Hoàng tử hỏi nàng liệu có thể sống bên nàng được không, nàng thấy chàng đẹp trai, khỏe mạnh nên cũng rất ưng, nàng đặt bàn tay mình vào trong lòng bàn tay chàng và nói:

- Em cũng rất muốn đi cùng với anh, nhưng em không biết làm cách nào để tụt xuống chân tháp. Nếu như mỗi lần đến thăm em, anh mang cho em một bó tơ, em lấy tơ bện thành dây chão, khi nào dây chão bện xong em sẽ tụt xuống chân tháp, anh đón em lên ngựa và hai ta cùng đi.

Họ cùng nhau tìm cách trốn khỏi toà tháp, thế là hàng đêm hoàng tử sẽ tới (để tránh mụ phù thuỷ tới vào ban ngày), và mang cho nàng bó tơ, để Rapunzel từ từ dệt một cái thang. Nhưng trước khi kế hoạch được thực hiện, Rapunzel đã vô tình để lộ chuyện nàng với hoàng tử. Một hôm Rapunzel hỏi:

- Bà Gothel ơi, cháu hỏi bà nhé, tại sao kéo bà lên tháp cháu thấy nặng hơn là kéo hoàng tử.

Mụ phù thủy liền la mắng:

- Ái chà, mày là quân vô đạo, mày nói gì vậy, tao tưởng tao đã cách ly mày với thế giới bên ngoài rồi, không ngờ mày còn có thể đánh lừa được cả tao.

Trong ấn bản đầu tiên của Truyện cổ Grimm, Rapunzel ngây thơ nói rằng chiếc váy của nàng ở chỗ quanh bụng ngày càng chật quá (ám chỉ rằng nàng đang mang thai).

Trong cơn tức giận, Dame Gothel đã cắt mất mái tóc đẹp rất dài của Rapunzel và đuổi nàng tới sống ở một nơi vô cùng hoang vu, bắt nàng phải tự lo liệu cho cuộc sống của mình

Khi đêm đó hoàng tử đến như thường lệ, mụ phù thuỷ đợi sẵn và thả mái tóc của Rapunzel xuống để kéo chàng lên. Hoàng tử sợ hãi khi thấy người mình đang đứng trước mặt là mụ phù thuỷ chứ không phải là Rapunzel, giờ nàng đã ở một nơi không ai có thể tìm thấy được. Khi mụ tức giận nói với chàng rằng chàng sẽ không bao giờ được gặp lại Rapunzel nữa, hoàng tử đã nhảy xuống khỏi toà tháp trong tuyệt vọng và bị những ngọn gai bên dưới đâm làm mù mắt. Trong một phiên bản khác, mụ phù thuỷ đẩy hoàng tử xuống và chàng ngã vào những bụi gai, khiến đôi mắt chàng bị mù.

Nhiều tháng trời, hoàng tử lang thang khắp những vùng đất hoang vu nhất của vương quốc và cuối cùng cũng tới nơi Rapunzel sinh sống cùng với hai đứa trẻ nàng sinh đôi, một trai một gái. Một ngày kia, khi Rapunzel hát lúc đang gánh nước đi, hoàng tử nghe thấy giọng hát của nàng, và họ gặp lại nhau. Khi họ đang ở trong vòng tay của nhau, những giọt nước mắt của nàng đã chữa khỏi đôi mắt cho hoàng tử. Hoàng tử đưa nàng và những đứa con về vương quốc, và họ sống hạnh phúc mãi mãi về sau.

Trong một số phiên bản khác của câu chuyện, khi hoàng tử chạm tay vào, mái tóc thần kì của Rapunzel đã mọc lại dài và đẹp như trước.

Trong một dị bản khác, câu chuyện kết thúc với đoạn mụ phù thuỷ đã nhấc mái tóc của Rapunzel ra khỏi cái móc sau khi hoàng tử ngã xuống khỏi toà tháp, và mái tóc ấy đã trượt khỏi tay mụ rơi xuống chân tháp, khiến mụ bị kẹt lại trong toà tháp mãi mãi.

(Theo: Wikipedia)

Cuộc trao đổi có vẻ bất thường ở đầu câu chuyện "Rapunzel" là một cách phát triển cốt truyện thường thấy trong truyện cổ tích, cũng từng được sử dụng trong truyện Jack and the Beanstalk, Jack đổi con cừu lấy những hạt đậu, và trong Người đẹp và quái vật, Belle tới chỗ quái vật (the Beast) để đổi lấy việc nó trả lại bông hồng. Thời xưa người ta tin rằng sẽ là khá nguy hiểm khi từ chối không cho phụ nữ mang thai được ăn thứ mà cô ấy mong muốn. Các thành viên trong gia đình thường vượt qua những quãng đường rất dài để thực hiện những mong muốn đó. Thèm được ăn rau diếp hay các loại rau như vậy cho thấy nhu cầu vitamin của cơ thể người phụ nữ. Theo cách giải thích của một nhà khoa học nghiên cứu về thực vật, có thể nhận thấy mụ phù thuỷ rõ ràng là một người có phép thuật hoặc một nhà dược học, người nắm được cách sản xuất và sử dụng một loại cây hoặc thuốc có thể chữa được những biến chứng khi mang thai cho mẹ của Rapunzel. Ergotics, opioids hoặc cannabis có thể xem là các ứng cử viên hàng đầu về loại cây trên trong phiên bản truyện của Ba Tư hay các phiên bản sau này của câu chuyện.

Một câu chuyện chịu ảnh hưởng từ truyện cổ tích "Rapunzel" của anh em Grimm là Petrosinella hay Parsley của Giambattista Basile trong bộ sưu tập truyện cổ tích của ông xuất bản năm 1634, Lo cunto de li cunti (Câu chuyện về những câu chuyện), hay Pentamerone. Truyện kể về một người phụ nữ đang mang thai rất muốn được ăn ít rau mùi tây (parsley) trong vườn của một nữ yêu tinh, sau đó bị bắt và buộc phải hứa cho nó đứa bé. Một câu chuyện tương tự được xuất bản tại Pháp bởi Mademoiselle de la Force, tên là "Persinette". Giống như Rapunzel trong phiên bản đầu tiên của anh em nhà Grimm, Persinette mang thai trong thời kì hoàng tử tới thăm.