"Gánh Mẹ" của Trương Minh Nhật là một bài thơ lục bát đầy xúc động, khắc họa sâu sắc tình mẫu tử thiêng liêng và lòng hiếu thảo của người con. Bài thơ không chỉ đơn thuần là lời kể về những vất vả của mẹ mà còn là lời tự vấn, lời hối thúc về trách nhiệm của con cái đối với bậc sinh thành. Với thể thơ lục bát truyền thống, ngôn ngữ giản dị, giàu hình ảnh, bài thơ đã chạm đến trái tim của biết bao độc giả.

Mở đầu bài thơ là lời ước nguyện chân thành của người con muốn được gánh vác những gánh nặng cho mẹ:

"Cho con gánh mẹ một lần"
"Cả đời mẹ đã tảo tần gánh con"
"Cho con gánh mẹ đầu non"
"Cả lòng mẹ đã gánh con biển trời" 1    
1.
www.baobaclieu.vn
www.baobaclieu.vn

Điệp ngữ "Cho con gánh" được lặp lại như một lời van xin tha thiết, thể hiện mong muốn cháy bỏng được sẻ chia gánh nặng với mẹ. Sự đối lập giữa "một lần" và "cả đời" đã làm nổi bật sự hy sinh to lớn, bền bỉ của mẹ. Mẹ đã gánh vác con suốt cả cuộc đời, từ khi con còn là một sinh linh bé nhỏ đến khi trưởng thành. Hình ảnh "đầu non" và "biển trời" là những ẩn dụ đầy ý nghĩa. "Đầu non" tượng trưng cho những khó khăn, vất vả ban đầu trong cuộc đời con, còn "biển trời" bao la rộng lớn tượng trưng cho cả cuộc đời với biết bao sóng gió mà mẹ đã gánh trọn. Chỉ với bốn câu thơ ngắn gọn, tác giả đã khái quát được công lao trời biển của mẹ, tạo tiền đề cho những cảm xúc dâng trào ở những câu thơ tiếp theo.

Những câu thơ tiếp theo là lời hồi tưởng về những hy sinh thầm lặng của mẹ:

"Gánh gồng cơm áo chẳng sờn"
"Oằn lưng cho cả đàn con nên người"
"Gánh từng giọt nắng nụ cười"
"Đổi bao nước mắt cho đời con tươi"

Hình ảnh người mẹ hiện lên thật chân thực và cảm động. Mẹ không chỉ gánh gồng những lo toan vật chất "cơm áo" mà còn gánh cả những nỗi lo lắng, muộn phiền cho con. Từ "gánh" được lặp lại nhiều lần, kết hợp với các từ ngữ "chẳng sờn", "oằn lưng" đã diễn tả một cách sinh động sự vất vả, nhọc nhằn của mẹ. Mẹ đã phải gồng mình lên, chịu đựng bao khó khăn, gian khổ để "cho cả đàn con nên người". Không chỉ vậy, mẹ còn "gánh từng giọt nắng nụ cười", nghĩa là mẹ luôn dành cho con những điều tốt đẹp nhất, những niềm vui, hạnh phúc. Để có được những "giọt nắng nụ cười" ấy, mẹ đã phải "đổi bao nước mắt", những giọt nước mắt của sự vất vả, lo toan, thậm chí là cả những nỗi đau khổ. Sự đối lập giữa "giọt nắng nụ cười" và "nước mắt" đã làm nổi bật sự hy sinh cao cả của mẹ, mẹ đã hy sinh cả hạnh phúc riêng mình để con được sống một cuộc đời tươi đẹp.

Đến những câu thơ cuối, cảm xúc của bài thơ dâng trào đến cao độ, thể hiện nỗi lo sợ mất mẹ và sự hối hận muộn màng:

"Để con gánh... Mẹ đừng can"
"Sợ khi Mẹ mất... muộn màng gánh ai?"

Lời khẩn cầu "Mẹ đừng can" thể hiện sự day dứt, áy náy của người con khi nhận ra mình chưa báo đáp được công ơn trời biển của mẹ. Người con muốn được gánh vác cho mẹ, muốn được bù đắp những vất vả mà mẹ đã trải qua, nhưng lại sợ rằng thời gian không còn nhiều. Câu hỏi tu từ "muộn màng gánh ai?" là một lời tự vấn đầy xót xa, thể hiện nỗi sợ hãi mất mẹ và sự hối hận muộn màng nếu như không kịp báo hiếu. Câu thơ như một lời cảnh tỉnh, nhắc nhở mỗi người con phải biết trân trọng những giây phút bên mẹ, phải biết yêu thương và báo hiếu mẹ khi còn có thể.

Bài thơ "Gánh Mẹ" không chỉ thành công về mặt nội dung mà còn đạt được giá trị nghệ thuật đặc sắc. Thể thơ lục bát truyền thống với nhịp điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển đã góp phần diễn tả một cách sâu lắng những tình cảm trong bài thơ. Ngôn ngữ thơ giản dị, gần gũi, sử dụng nhiều hình ảnh quen thuộc trong đời sống, dễ hiểu, dễ cảm nhận. Các biện pháp tu từ như điệp ngữ ("Cho con gánh", "gánh"), ẩn dụ ("đầu non", "biển trời", "giọt nắng nụ cười", "nước mắt"), tương phản ("một lần" - "cả đời", "giọt nắng nụ cười" - "nước mắt") được sử dụng một cách hiệu quả, tạo nên sức biểu cảm mạnh mẽ cho bài thơ.

"Gánh Mẹ" không chỉ là một bài thơ về tình mẫu tử mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Bài thơ đã thức tỉnh lương tâm của mỗi người con, nhắc nhở về đạo làm con, về trách nhiệm báo hiếu đối với cha mẹ. Trong cuộc sống hiện đại với nhịp sống hối hả, con người dễ bị cuốn vào vòng xoáy của công việc và những lo toan vật chất mà quên đi những giá trị tinh thần. Bài thơ như một lời nhắc nhở quý báu, giúp chúng ta sống chậm lại, biết trân trọng những giây phút bên cạnh người thân yêu, đặc biệt là cha mẹ.

Tóm lại, "Gánh Mẹ" là một bài thơ xúc động và ý nghĩa, là một khúc ca về tình mẫu tử thiêng liêng và lòng hiếu thảo. Bài thơ đã chạm đến trái tim của nhiều độc giả bởi sự chân thành, giản dị và sâu lắng. Nó là một lời nhắc nhở quý báu về đạo làm người, về lòng biết ơn và sự trân trọng đối với những người đã sinh thành và dưỡng dục ta.