Sự tích ngày lễ Vu Lan báo hiếu

Lễ Vu Lan là ngày rằm tháng 7 được coi là ngày "báo hiêu cha mẹ" cũng được gọi là ngày "Xá tội vong nhân" tức lễ cúng Cô hồn.

Nguồn gốc của ngày này bắt nguồn từ sự tích về lòng hiếu thảo của Ông Ma Ha Một Ðặc Già La, thường gọi là Ðại Mục Kiền Liên, gọi tắt là Mục Liên. Vốn là một tu sĩ khác đạo, về sau Mục Liên đã quy y cửa phật và trở thành một đệ tử lớn của Phật, đạt được sáu phép thần thông rồi được liệt vào hạng thần thông đệ nhất trong hàng đệ tử của Phật.

Sau khi đã thành chứng quả A La Hán, Mục Liên nhớ về mẫu thân, muốn biết mẹ của mình giờ thế nào nên Mục Liên đã dùng huệ nhãn để tìm kiếm. Thấy mẹ mình, vì gây nhiều nghiệp ác nên phải sanh làm quỷ đói (ngạ quỷ) nơi địa ngục A Tì bị đói khát hành hạ khổ sở. Thân hình tiều tụy, da bọc xương, bụng ỏng đầu to, cổ như cọng cỏ. Mẹ Mục Liên đói không được ăn, khát không được uống. Quá thương cảm xót xa, ông đã đem cơm xuống tận cõi quỷ để dâng mẹ. Tuy nhiên do xung quanh toàn quỷ đói ăn lâu ngày nên mẹ của ông khi ăn đã dùng một tay che bát cơm của mình đi không cho các cô hồn khác đến tranh cướp, vì vậy khi thức ăn đưa lên miệng đã hóa thành than đỏ rực, không sao nuốt nổi.

Mục Liên quay về tìm Phật, bạch chuyện Ðức Phật, xin được chỉ dạy cách cứu mẹ. Phật dạy rằng: Vì nghiệp chướng của các kiếp trước mà mẹ ông phải sinh vào nơi ác đạo làm loài ngạ quỷ. Dù ông có thần thông quảng đại hay tận hiếu đến đâu cũng không đủ sức cứu mẹ. Phải nhờ đến uy đức của chúng tăng khắp các nẻo đồng tâm hiệp ý cầu xin cứu rỗi cho mới được. Bởi vậy, Phật dạy Mục Liên phải thành kính đi rước chư tăng khắp mười phương về, đặc biệt là các vị đã chứng được bốn quả thánh hoặc đã đạt được sáu phép thần thông. Nhờ công đức cầu nguyện của các vị này, vong linh mẹ Mục Liên mới thoát khỏi khổ đạo. Ngày rằm tháng bảy là ngày thích hợp để cung thỉnh chư tăng, hãy sắm sửa lễ cúng vào ngày đó.

Theo lời Phật dạy, Mục Liên Mục Liên làm đúng như lời Phật dạy. Quả nhiên vong mẫu của ông được thoát khỏi kiếp ngạ quỷ mà sanh về cảnh giới lành. Cách thức cúng dường để cầu siêu đó gọi là Vu Lan bồn pháp, lễ cúng đó gọi là Vu Lan bồn hội, còn bộ kinh ghi chép sự tích trên đây thì gọi là Vu Lan bồn kinh.

Ở Việt Nam, lễ Vu Lan được thực hiện vào rằm tháng Bảy âm lịch. Tuy nhiên, do trong ngày này nhiều gia đình cũng tổ chức lễ cúng cô hồn "xá tội vong nhân" nên nhiều người đã có sự nhầm lẫn giữa hai lễ cúng. Lễ Vu lan hoàn toàn khác với lễ cúng cô hồn. Tuy nhiên, chúng đều có ý nghĩa chung là báo hiếu và làm phúc.

"Tết cả năm không bằng rằm tháng Bảy" - câu ca dao phần nào cho thấy vai trò quan trọng của ngày lễ Vu lan 15/7 trong tập tục văn hóa của người Việt.