Sự tích tục đốt pháo và rắc vôi bột ngày tết

Ngày xưa, người Việt thường hay bị các hung thần dữ tợn quấy dầy và nhũng nhiễu, trong số các hung thần gây tai hại đấy, có một hung thần tên là Na-Á. Vị thần này rất chi là dữ tợn độc ác. Hắn có một bà vợ cũng quá quắt không kém chồng, thiên hạ vẫn gọi là bà Na-Á.

Mặc dù hung tợn nhưng hai ông bà Na-Á lại có điểm yếu là sợ ánh sáng và ồn ào cho nên thường chỉ lẩn quẩn trong bóng tối và nhũng nhiễu khi trời tối nhưng cũng đủ làm cho người ta thất điên bát đảo. Không có bùa phép nào trù ếm nổi vợ chồng hung thần này ngoài hai thứ kể trên.

Các vị thần phù trợ và bảo vệ dân gian thường phải dùng tất cả các phép thuật, mang hết bản lĩnh của mình ra cũng chỉ có thể kìm hãm và ngăn chặn được hai vợ chồng hung thần, chánh không cho họ nhũng nhiễu dân gian mà không diệt trừ được họ.

Thế nhưng, đến ngày cuối năm và đầu xuân, các vị thần phù trợ dân gian phải về trời chầu Ngọc Hoàng, vậy là hai ông bà Na-Á không có ai kiểm soát, thừa lúc tha hồ tác oai tác quái, nhũng nhiễu dân gian, gây nên không biết bao nhiêu sóng gió.

Thương dân gian, nhưng lệnh về chầu Ngọc Hoàng không thể kháng được, các vị thần rất lo lắng và xót xa cho dân gian. Thế rồi họ nghĩ ra được cách để trừ cái họa ông bà Na-Á làm lộng trong mấy ngày Tết. Họ mới bày cho dân gian cách đốt pháo, thắp nhiều đèn trong nhà ngoài ngõ để đuổi hai hung thần sợ tiếng ồn và ánh sáng. Cho nên tối đêm ba mươi Tết, nhất là từ giao thừa mọi nhà đua nhau đốt pháo ầm ỹ, vì người ta tin rằng những tiếng pháo nổ lẫn mùi thuốc súng có sức xua duổi vợ chồng hung thần khỏi đến giao chuyện không lành trong ngày đầu năm.

Để trừ đuổi tà ma trong mấy ngày Tết, người ta còn lấy vôi bột rắc quanh nhà, dùng vôi vẽ cung, tên trước cửạ Tục này truyền lại từ đời vua Đinh Tiên Hoàng, theo sự tích như sau:

Khi Đinh Bộ Lĩnh dẹp xong loạn sứ quân, giặc giã trong nước vừa yên thì bệnh dịch hạnh nổi lên, giết hại rất nhiều người. Đây cũng là hậy quả tất yếu do những trận chiến nảy lửa để lại biết bao xác người, không có ai chôn cất dẫn đến phân hủy ngoài tự nhiên, làm ổ cho các bệnh dịch. Cũng từ đó mà sinh ta rất nhiều những hồn ma dã quỷ vất vưởng không nơi cư ngụ, lang thang khắp chiến trường làng mạc nhũng nhiễu dân chúng.

Vua Đinh biết không thể đương đầu lại với địch thủ ghê gớm ấy, bèn lập đàn, ngước lên trời kêu xin Trời Đất can thiệp giúp vua cứu vớt muốn dân.

Một vị thần được phái xuống hạ giới, hiện ra mách bảo vua dùng vôi bột rắc quanh mỗi nhà, cùng vẽ cung, tên trước cửa để xua đuổi ma quỷ, thì tránh được mọi tai họa cho dân. Vua Đinh nghe lời ra lệnh cho khắp nơi trong nước thi hành theo đúng lời chỉ bảo của sứ nhà Trờị Nhờ đó dịch hạch biến mất.

Từ đấy, tục vẽ cung tên bằng vôi để trừ ôn hoàng dịch lệ, hung thần ác quỷ, được dân chúng tin tưởng lưu truyền từ đời này qua đời khác.