Vị danh y và hai người bệnh

Truyện cổ tích Vị danh y và hai người bệnh là một câu chuyện dân gian khá hay kể về người thầy lang cả hai lần đều từ chối chữa bệnh, nhưng cả hai lần ông đều vô tình hoàn thành mong muốn của người nhà bệnh nhân. Ý trời khó đoán, nhưng lòng người ngay thẳng thì số mệnh luôn có những cách sắp đặt bất ngờ.

Ở vùng nọ có một ông thầy lang có tài nghệ xem và đoán bệnh rất giỏi. Ông có thể đoán chính xác tất cả các bệnh ngoại khoa và nội khoa. Không những có y thuật phi phàm mà ông còn được người dân trong vùng kính nể vì bản tính lương thiện, cương trực của mình. Chính vì lẽ đó nên bàn dân thiên hạ suy tôn ông làm danh sư.

Cũng ở trong vùng đó có một người phụ nữ ngoại tình. Nhân cơ hội chồng bị cảm, mụ ta bày mưu giết chồng để có thể thuận đường qua lại công khai với nhân tình. Mụ ta nghĩ ra cách đến nhà ông thầy lang mua một thang thuốc mà khi uống vào thì ông chồng không thể tỉnh dậy được nữa. Bù lại, bà ta sẽ trả cho ông thầy lang một khoản tiền hậu hĩnh.

Khi nghe thấy bà vợ nói vậy thì ông thầy lang nhất quyết chối từ, khăng khăng rằng mình sẽ không bao giờ lợi dụng y thuật để làm việc thất đức. Nhưng mụ ta vẫn kiên trì nài nỉ, ngày một tăng thêm số tiền trả cho ông thầy lang. Khi thấy người đàn bà quả quyết quá, ông giả bộ nhận lời, nhưng chỉ cắt cho một chén thuốc bổ trong đó có món hoài sơn là vị thuốc chính. Cắt xong, ông nói dối với người đàn bà rằng chỉ về sắc một chén cho chồng uống là chết ngay. Người vợ trở về làm theo lời dặn, sắc thuốc rót ra chén, gác lên chạn chờ cho thuốc nguội để cho chồng uống.

Nhưng sự đời thật bất ngờ, trong lúc mụ vợ chuẩn bị cho chồng uống thuốc thì có một con rết độc từ trên mái nhà rơi trúng chén thuốc, làm cho ông chồng chết ngay khi uống thuốc xong.

Khi hay tin bệnh nhân của mình là chồng của người đến cắt thuốc đã chết sau khi uống thuốc, ông thầy lang rất lấy làm ngạc nhiên. Dù cho có ngẫm nghĩ mãi cũng không thể nào hiểu được vì chén thuốc hôm ông cắt không hề có vị thuốc độc nào. Hơn nữa, cho dù ông ta có mắc bệnh hiểm nghèo cũng không thể chết đột ngột như thế được. Ông thầy lang từ việc muốn cứu người nay đã mang tội giết người.

Tuy sự việc trên không bị phát giác, cũng không tổn hại gì đến lợi ích bản thân nhưng ông thầy lang cảm thấy vô cùng day dứt. Vì quá tức giận, ông cho khóa tất cả các hộp thuốc của mình lại rồi vứt chìa khóa xuống sông mà thề : “ Tôi đã hành nghề y thuật gần bốn chục năm, chưa từng dùng y thuật của mình đi hại người khác. Nay bỗng dưng tai ương rơi xuống làm tôi mang vị thế của kẻ giết người. Nay xin thần sông chứng giám, nếu chùm chìa khóa này tự động trở về tay tôi thì tôi sẽ tiếp tục hành nghề y thuật để cứu người. Nếu không, tôi sẽ nhất quyết không bao giờ cắt thêm thang thuốc nào nữa”. Và từ đó ông cương quyết không đụng đến ô thuốc đao cầu hay kê đơn cho một ai nữa.

Ít lâu sau có một người làng chài, vợ đến kỳ sinh không may nghịch không sổ được. Người chồng thấy vậy hoảng hốt, không kể đêm khuya chạy đi mời mấy ông lang gần đấy, nhưng không một ông nào dám bốc thuốc cả. Tình thế sản phụ rất nguy ngập. Sau cùng có người bảo người chồng cô tìm đến nhà vị danh sư nọ, hết lời cầu khẩn may chỉ còn có hy vọng.

Lúc đó trời đã gần sáng, ông lang đang nằm. Người nhà cho biết ông lang không chữa bệnh nữa. Nhưng người làng chài cố tìm đến trước cửa sổ nói vọi vào phía giường ông, kể lể bệnh hoạn của vợ và xin thầy cứu cho. Hắn ta nói mãi. Song ông lang nào có để ý gì đến. Lúc đó ông đã dậy, bèn gọi người nhà "múc nước để rửa mặt". Hắn ta nghe không rõ, tưởng ông cụ bảo "múc nước đổ vào mặt". Thế là hắn ba chân bốn cẳng chạy về nhà, múc cả gáo nước thình lình hắt vào mặt vợ. Người sản phụ đang nằm đợi chết, bỗng bị nước lạnh dội vào mặt, giật mình chuyển cả thân thể. Tự nhiên cái thai sổ ra một cách dễ dàng. Tất cả mọi người trong nhà đều khoan khoái như trút được gánh nặng. Họ tấm tắc phục tài nhà danh sư. Qua ngày hôm sau sẵn mẻ lưới bắt được con cá chép rất to, chồng người sản phụ vội xâu lại đưa đến biếu thầy thuốc.

Khi anh thợ chài đến rối rít cảm ơn vì đã giúp vợ mình mẹ tròn con vuông thì ông thầy lang rất kinh ngạc. Ông ta nói:

– Ta đã ngừng hành nghề y thuật hơn một năm nay, không hề thăm khám hay chữa bệnh cho ai. Sao lại có sự việc lạ lùng như này được chứ?

Dù có nghe anh thợ chài tường thuật lại đầu đuôi sự việc, ông thầy lang nhất quyết từ chối mà anh thợ chài vẫn không mang cá về. Vì từ chối mãi không được, cuối cùng ông thầy lang dành nhận một nửa con cá và nói với anh thợ chài:

– Anh hãy chặt con cá làm hai nửa, tôi xin nhận một nửa, còn một nửa hãy để mừng cho vợ con nhà anh.

Vừa dứt lời, đang định bụng chặt con cá làm đôi thì ông bỗng thấy trong bụng con cá có vật lạ, mổ ra xem thì ông thấy đó là chùm chìa khóa mà ngày trước ông đã vứt xuống sông. Thế là từ đó, ông thầy lang lại quay trở về hành nghề y thuật, dùng tài năng của mình để bốc thuốc cứu người.

Cũng từ tích truyện trên, dân gian mới có câu rằng: "Vận khứ hoài sơn năng trí tử, thời lai bạch thủy khả thôi sinh" là có ý như vậy.