Chuyện kể cho 40 năm sau

- Sao mà ông ngắm nghía kĩ càng thế, con trai ông ra mắt chứ có phải là ngày ông ra mắt đâu mà phải chuẩn bị kĩ đến như vậy?

Có lẽ tôi đã quá chăm chú việc chuẩn bị cho mình vào ngày quan trọng nên tôi đã quên đi mất người bạn đời đang ngồi cùng xe với mình từ nãy giờ. Chỉ đến khi nghe tiếng bà nó gọi tôi mới tỉnh cả ra và rời mặt khỏi cái gương:

- Nhà có mỗi thằng con trai, hôm nay lại là ngày trọng đại với nó, nên không kĩ sao được. Tôi sợ làm mất mặt nó lắm.

Miệng tuy trả lời nhưng mặt tôi vẫn lại quay về với cái gương, để chỉnh lại từng li từng tí một với những gì mà tôi thấy là chưa đẹp lắm. Vậy mà cũng nhanh thật, loáng cái mà đã tới nhà hàng rồi.

Chiếc xe đỗ trước cửa một nhà hàng lớn trông thật sang trọng, hai vợ chồng già chúng tôi xuống xe trong sự chào đón của con trai và cô người yêu nó.

- Con chào bố mẹ ạ!

Vẫn câu chào quen thuộc, tôi đã nghe suốt gần ba mươi năm nay, nhưng tới hôm nay tôi mới thấy trong câu nói đó còn có sự trưởng thành của thằng con trai mình. Chào xong nó quay sang nói với cô người yêu.

- Xin giới thiệu với em, đây là bố mẹ anh!

Nó chỉ tay lễ phép về phía tôi và bà nhà, con bé nhìn theo hướng tay con trai tôi chỉ rồi hơi cúi người chào chúng tôi:

- Cháu chào hai bác ạ!

Chẳng kịp đợi con bé nói hết câu, xen lẫn trong vui mừng, Tuấn - con trai tôi nói tiếp:

- Thưa bố mẹ, đây là Hằng, bạn gái con! Mời bố mẹ vào phòng ạ, bàn con đặt trong này rồi ạ!

Nói xong, hai chúng nó nhanh chân vào trước để chuẩn bị, bỏ lại tôi và bà nhà ở lai đằng sau.

- Nó đã trưởng thành rồi ông nhỉ. Ông nhìn xem, chúng nó có đẹp đôi không kìa?

Mải mê với những suy nghĩ không tên, chỉ đến khi bà ấy hỏi tôi mới chú ý. Đẩy cao gọng kính hơn, tôi muốn nhìn rõ hơn sự trưởng thành của nó - đứa con trai duy nhất tôi có.

- Ừm, nó trưởng thành rồi đó bà ạ!

Như muốn tôi trả lời tiếp câu hỏi nữa, bà ấy vẫn nhắc lại câu hỏi cũ:

- Ông thấy con bé thế nào? Chúng nó có đẹp đôi không?

- Bà hỏi gì mà lắm thế? Đã đâu vào với đâu đâu mà hỏi, đi vào thôi không chúng nó chờ.

Tôi chỉ biết trả lời có vậy, khi tôi chợt nhận ra: "Cái dáng, ...cái dáng người... của con bé... nó... nó... nó giống ai nhỉ?"

Chỉ một câu hỏi thôi, mà suốt quãng đường vào tôi vẫn không tìm ra được câu trả lời, tôi chỉ nhớ ra thêm được rằng đó là cái dáng giống với một cô gái mà tôi từng quen hồi còn trẻ...

*****

Cả bốn người chúng tôi vừa ngồi ăn, vừa trò chuyện rôm rả như đã là một gia đình lâu ngày mới gặp lại nhau, chứ không phải buổi ra mắt con dâu tương lai vậy. Cô con dâu tương lai như muốn ghi điểm trong mắt bố mẹ chồng nên thường hay gắp những gì ngon vào hai bát của tôi và bà nhà, còn đứa con trai yêu dấu của tôi thì liên thoắng nói về những gì đã làm được trong thời gian đi công tác vừa rồi. Còn tôi, gạt bỏ đi câu hỏi đang tự hỏi mình trong đầu, tôi hỏi chuyện con bé:

- Bác cũng nghe thằng Tuấn nó kể về cháu rồi, có phải cháu học ngành quản lý giáo dục ở trường quản lý giáo dục không?

Cũng đã nghe thằng con trai tôi kể về nó rồi, nhưng tôi vẫn muốn hỏi thêm lần nữa như một người quan tâm tới nó. Con bé – người yêu thằng Tuấn – từ tốn trả lời:

- Dạ vâng, thưa hai bác, trước con học ngành quản lý giáo dục tại trường đó ạ!

- Ừm! Bác biết trường đó, giờ cháu đang làm trong phòng quản lý của bên công an à?

- Dạ vâng bác ạ!

- Thế giờ con ở cùng bố mẹ hay thuê ở đâu ?

- Dạ, giờ con đang ở nhà cũ của bố mẹ con ạ. Mẹ con về quê sống sau khi bố con hy sinh...

- Ôi! Vậy à...

Tôi chợt nhớ có lần Tuấn kể về sự hy sinh anh dũng của bố Hằng, một sĩ quan công an trong chiến dịch truy bắt tội phạm nguy hiểm... Không muốn gợi sâu vào nỗi buồn của cô bé, tôi tiếp tục hỏi chuyện:

- Giờ ở quê, mẹ con vẫn khỏe chứ?

- Dạ thưa, mẹ con vẫn khỏe ạ

- Ở tuổi này mà vẫn còn khỏe là hiếm lắm đấy con ạ

- Vâng ạ

Nghe con bé trả lời, tôi nhấp thêm cho mình ít rượu, rồi chậm rãi hỏi tiếp:

- Ở quê mẹ con làm gì vậy?

- Mẹ con là giáo viên dạy văn, nay về hưu bác ạ

- Vậy cơ à...

Tôi trả lời lạc lõng với giọng điệu như không muốn biết thêm gì nữa, bởi con bé vừa làm tôi nhớ đến một người. "Giáo viên dạy văn" chỉ vẻn vẹn bốn từ con bé nói, nhưng nó làm tôi nhớ lại về một câu chuyện dài hồi còn trẻ của mình. Đẩy cao lại gọng kính đã trễ, tôi như có dịp để nhìn kĩ con bé hơn, từ mái tóc, gương mặt và cả ánh mắt rồi nụ cười... đúng rồi, tất cả đều giống người con gái tôi yêu đơn phương hồi trẻ...

Giấu đi hết mọi cảm xúc của sự ngỡ ngàng, tôi chỉ kịp thốt lên trong đầu mình rằng, sao lại có người giống đến thế, có nhẽ nào...có nhẽ nào đây là...đây là...

- Quê con ở đâu thế, cách Hà Nội này bao xa?

Tôi hỏi như để muốn chuyển sang chủ đề mới, để giấu đi bao cảm xúc trong người mình, nhưng chẳng thể nào, bởi những câu trả lời của con bé, càng đưa tôi về gần với câu chuyện tình đơn phương hồi trẻ.

- Quê con ở Quốc Oai, cách Hà Nội mình có trên ba mươi cây thôi ạ

- Quốc Oai hả, có gần chùa Thầy không con?

- Dạ không ạ, con ở Đồng Bụt, Ngọc Liệp, cách chùa chừng năm cây số ạ.

Như không muốn để tôi hỏi thêm nữa, con bé liền trả lời một cách kĩ càng về quê nó. "Vậy là đã đúng, đúng tới chín mươi nhăm phần trăm rồi, và con bé là..." tôi chỉ biết nói với suy nghĩ trong tôi là như vậy từ khi con bé trả lời, tới khi kết thúc bữa ăn và lên xe về nhà.

Lấy lí do là buồn ngủ, tôi ngả người ra sau ghế rồi nhắm mắt lại, mặc cho hai bên đường đang có chuyện gì xảy ra. Đợi tới khi sự yên tĩnh trở lại, tôi mới ngồi ngẫm nghĩ lại mọi, từ những chuyện hồi trẻ, rồi cho tới... và cũng chỉ mình tôi động viên mình "vậy con bé là..."

****

Đã hơn một giờ sáng rồi mà trong tôi vẫn còn trằn trọc mãi chẳng ngủ nổi, những suy nghĩ của chuyện từ hồi trẻ trong tôi hiện giờ vẫn quanh quẩn trong đầu. Bà nhà đã ngủ, chỉ còn lại mình tôi thức, trong đầu tôi là hàng trăm câu hỏi mà tôi chẳng biết phải làm sao trả lời được.

"Chẳng có nhẽ lại là đúng...đúng đến thế sao?"

"Nếu đúng thì có nên cho ... cưới không?"

"Có nên kể lại cho bà ấy biết không?... cứ để nó trôi tự nhiên rồi hẵng kể?

"Rồi nếu như...?"

"Như vậy....?"

Hàng trăm câu hỏi cứ quấn lấy tôi cả đêm, chẳng thể nào mà nhắm mắt lại được, vì cứ mỗi khi nhắm mắt là tôi lại thấy hình ảnh cũ của cô gái đó – cô giáo viên dạy văn tôi yêu đơn phương hồi trẻ.

Ngó đồng hồ cũng đã thấy tới giờ cơm tối, tôi phân vân mãi chẳng biết kể cho bà nhà vào lúc nào, kể lúc này hay là đợi lúc ăn cơm có cả thằng Tuấn nó cùng biết. Đứng trước cửa bếp một hồi lâu, cuối cùng tôi cũng đưa ra câu trả lời cho mình: "lúc này thì hơn khi chỉ có hai ông bà ở nhà". Tôi tự trả lời, rồi bước vào trong bếp, vừa cùng bà ấy nấu bữa tối, vừa kể cho bà nghe.

- Bà này, bà có nhớ câu chuyện của tôi hồi trẻ không, câu chuyện mà...

Tôi chẳng biết phải kể như nào nữa, nhưng may sao bà cũng đã trả lời đúng vào chuyện tôi muốn nói:

- Ừm, nhớ, cái chuyện ông yêu đơn phương một cô gái dạy văn gì đó đúng không? Sao, có chuyện gì nào?

- Ừ đúng rồi, tôi có cảm giác và suy nghĩ ... rằng... cái Hằng – người yêu thằng Tuấn ý, nó là con gái của cô gái mà tôi yêu đơn phương trước đây bà ạ

Trả lời xong, tôi chỉ biết đứng đực người ra vì chẳng thể làm thêm cái gì nữa, mọi suy nghĩ trong tôi giờ chỉ là về câu chuyện. Như muốn kéo tôi ra khỏi mọi suy nghĩ đang còn dở dang trong đầu, bà ấy vội trả lời dẹp cho những suy nghĩ trong đầu tôi:

- Ôi dào, ông cứ nghĩ lung tung, có hàng trăm người giống nhau trong đời mà ông ơi, với cả cái vùng Đồng Bụt, Đồng Biếc gì đó chẳng nhẽ lại có mỗi mình cô ấy làm giáo viên dạy văn, không thể nào ông ơi...

Chẳng thèm để ý tôi đang đứng ngây ra đó làm gì, vừa làm bếp, bà vừa trả lời như để dập tan mọi hoài nghi trong tôi – về người yêu thằng Tuấn – về cô gái tôi yêu đơn phương hồi trẻ.

- Nhưng nếu đúng vậy thì sao? Theo bà thì thế nào?

- Thế nào là thế nào? Ông này hỏi lạ nhỉ? Thôi đợi thằng Tuấn làm về rồi kể, rồi bảo với nó kêu con bé mai qua nhà mình chơi để...

Bỏ lửng câu nói giữa chừng, bà tiếp tục làm tiếp công việc ở ngoài sân, bỏ lại tôi đứng một mình trong bếp cùng những suy nghĩ, hoài nghi trong đầu. Dù bỏ lửng câu nói nhưng tôi biết ý bà muốn nói điều gì.

- Bà đã ngủ chưa thế? Thằng Tuấn bảo mai nó sẽ kêu con bé qua nhà mình đó, còn tôi vừa đi chuẩn bị những gì cho ngày mai...

Vừa nói tôi vừa móc lại màn để ngủ, nhưng đã mười – hai mươi phút trôi qua mà tôi chẳng thể nào mà chợp mắt lại được. Nói là chuẩn bị cho ngày mai, nhưng thực ra, tôi vừa đi tìm lại những kỉ niệm cũ, những kỉ niệm của hồi còn trẻ gắn với cô ấy, những bức ảnh, rồi cả những bài thơ tôi sáng tác... tất cả chỉ để...

Đang ngồi ngắm lại những bức ảnh của cô ấy hồi còn trẻ, bỗng có tiếng thằng Tuấn và tiếng giày cao gót lọc cọc bước vào. Chỉ cần nghe qua tôi cũng biết tiếng giày cao gót là cái Hằng, bởi trong nhà tôi chẳng ai đi giày cao gót cả. Tôi vội vàng cất đi những bức ảnh vào trong túi áo mình rồi soi lại gương để khuôn mặt trở về vẻ bình thường.

- Thưa bố, Hằng tới rồi bố ạ!

Tôi chỉ ừm một tiếng rồi kêu hai chúng nó ngồi xuống.

- Cháu chào bác, có chuyện gì mà bác gọi cháu sang nhà vậy ạ?

Vẫn giọng nói bình thường, con bé hỏi tôi.

- Hằng à, thực ra hôm nay bác gọi con sang nhà là có chuyện muốn hỏi con..., bác mong rằng con sẽ trả lời và giúp bác....

Gương mặt con bé đã chuyển sang hồi hộp, kể cả trong giọng nói xen lẫn sự tò mò:

- Bác cứ nói đi, cháu nghe, nếu biết được con sẽ trả lời và giúp bác ạ!

- Con... con... con uống nước đi rồi để... để... bác kể...

Sự bối rối thể hiện cả trên gương mặt lẫn cả những hành động của tôi, tôi đưa mắt ra chỗ nào đó như để hồi tưởng lại...

- Đồng Bụt, Ngọc Liệp là quê con nhỉ?

- Vâng ạ!

- Mẹ con là giáo viên dạy văn? Dạy văn cấp mấy vậy?

- Vâng, mẹ con là giáo viên dạy văn cấp hai, nhưng vẫn dạy được cả văn cấp ba bác ạ!

Khuôn mặt tôi nhìn con bé với vẻ mặt bình tĩnh nhất mà tôi có, rồi hỏi lại những câu hỏi đó như muốn để xác mình lại thêm một lần nữa. Thêm một lần nữa – là những suy nghĩ của tôi đúng...

- Bác biết mẹ con ạ?

Đến lúc này, con bé không những tò mò mà còn cả hoài nghi nữa, tôi biết được khi nhìn thấy gương mặt và nghe được giọng nói của nó. Một giọng nói nhỏ nhẹ và chậm rãi.

- Có thể là bác biết mẹ con, có phải mẹ con hồi còn trẻ đây không?

Vừa nói tôi vừa đưa những tấm ảnh cũ từ trong túi áo tôi cho con bé xem, những bức ảnh mà khi xưa tôi vẫn hay để trong ví của mình. Tuy đã bị nhuốm màu của thời gian nhưng gương mặt cô gái đó vẫn còn rõ nét như ngày nào.

Nhìn những tấm ảnh cũ của tôi đưa ra, con bé vừa ngạc nhiên gật đầu, vừa nói vâng trả lời tôi:

- Vâng đúng rồi bác ạ! Sao bác lại có được những tấm ảnh này ạ?

Con bé hỏi tôi trong sự ngỡ ngàng từ giọng nói tới khuôn mặt, tất cả chỉ như muốn biết câu trả lời từ tôi vậy. Đặt những tấm ảnh xuống bàn, tôi nhìn con bé nhưng không trả lời:

- Mẹ con tên là Nguyễn Thị Hà, sinh ngày 19 tháng 10 năm 1994 phải không?

Có lẽ phải đến lần thứ tư con bé nó hỏi tôi, nhưng mỗi lần mỗi khác và lần này là trong sự ngỡ ngàng và sửng sốt:

- Cả ngày tháng năm sinh và cả họ tên mà bác cũng biết ư? Vậy có phải bác là... bác là... là...

-...Là người yêu đơn phương mẹ con hồi trẻ... – tôi thốt lên trả lời như không muốn con bé suy nghĩ thêm về mình.

Vừa nói, tôi vừa gật đầu như để xác minh là đúng, những gì con bé hỏi tôi từ nãy tới giờ. Căn phòng trở nên tĩnh lặng hơn bao giờ hết, tuy ngồi đó nhưng tôi lạ trở về với những hồi tưởng của tuổi thanh xuân, còn con bé thì xem đi xem lại những bức ảnh cũ nhèm của tôi về mẹ nó.

- Con có nghe mẹ kể nhiều lần, cái hồi mẹ tốt nghiệp cao đẳng sư phạm có một bác nhà thơ yêu đơn phương mẹ con và đã viết cho mẹ con bài thơ, nhưng con chỉ nhớ được một khổ nhỏ trong bài là như này:

Tháng sáu này cô ấy sẽ ra trường

Rồi trở thành người lái đò tri thức

Và trong tôi – luôn chúc em hạnh phúc

Với một người em cảm thấy bình yên

Còn tôi sẽ trở về với trước kia

Trước khi em... một thiên thần tôi biết..."

Bị thức giấc bởi khổ thơ do chính mình sáng tác, khổ thơ đưa tôi về với hiện tại

- Đúng rồi con, bác là người sáng tác khổ thơ này và bài thơ đầy đủ sẽ là

Tháng sáu này cô ấy sẽ ra trường

Đó là lời tôi vẫn thường hay nói

Về cô gái của buổi đầu gặp gỡ

Mà tôi biết chẳng có duyên gặp lại

Nhưng nụ cười với ánh mắt của em

Làm tim tôi say đắm đến bây giờ.

Tháng sau này cô ấy sẽ ra trường

Đó là lời tôi vẫn thường hay nói

Khi nỗi nhớ chẳng có điểm cuối cùng

Và tình yêu dạt dào hơn biển lớn

Để xua tan bao nỗi nhớ về em

Về cô gái tôi yêu là đơn phương

Tháng sáu này cô ấy sẽ ra trường

Đó là lời tôi vẫn thường hay nói

Với chính tôi và chỉ mình tôi biết

Rằng sẽ phải cô quên đi tình này

Với những gì từng coi là mãi mãi

Bởi đơn giản chẳng là gì của nhau

Tháng sau này cô ấy sẽ ra trường

Rồi trở thành người lái đò tri thức

Và trong tôi luôn chúc em hạnh phúc

Với một người em cảm thấy bình yên

Còn tôi sẽ trở về với trước kia

Trước khi em... một thiên thần, tôi biết.

và tên bài thơ là Tháng Sáu Này Cô Ấy Ra Trường, con ạ

Đọc xong bài thơ cũ, tôi chẳng rõ con bé nó hiểu được bao nhiêu, nhưng bài thơ lại dẫn tôi trở về với những kỉ niệm cũ. Căn phòng trở lại với không gian tĩnh lặng, những giọt nước mắt lúc chảy lúc không trong tôi cứ tự nhiên mà có. Tôi cảm nhận được nó, khi mà con bé dùng giấy lau đi những giọt nước mắt đang lăn trên gò má tôi.

- Và còn điều này nữa... con giống mẹ con hồi trẻ nhiều lắm...

Im lặng.

- Muộn rồi đó, con về đi, đó là những gì bác muốn con biết nên mới gọi con sang đây hôm nay. Con đừng để cho mẹ con biết chuyện này nhé, gia đình bác đang định mấy hôm nữa sẽ sang nhà con thưa chuyện của con với thằng Tuấn, rồi bác sẽ nói với mẹ của con.

Con bé gật đầu đồng ý rồi lễ phép chào tôi ra về, bỏ lại tôi một mình trong phòng với những kỉ niệm hồi trẻ.

*****

Đồng Bụt hơn ba mươi năm về trước, mỗi khi tôi có dịp ghé qua đều đón tôi bằng những đồng lúa xanh rì, vậy mà giờ đây chỉ là những quán nhậu hạng sang ven đường. Ngay cả ngôi nhà của cô gái tôi yêu hồi trẻ cũng đổi thay, khiến tôi chẳng thể nào mà nhận ra được nữa. Gia đình tôi vào nhà đúng lúc cô ấy đang dạy thêm những đứa trẻ trong làng, tôi biết vậy khi nghe thấy văng vẳng tiếng dạy học và tiếng bước chân của con bé lên cầu thang. Tôi ra hiệu rồi thì thầm với nó:

- Để cho mẹ con dạy xong đi, cứ để gia đình bác tự nhiên là được.

Ngó quanh căn phòng, tôi bị choáng ngợp bởi những tấm bằng khen giáo viên dạy giỏi treo kín bức tường qua từng năm...Và một lần nữa, lại thêm một lần nữa, tôi lại được nghe lại giọng nói này – giọng nói mà tôi muốn được nghe từ cô ấy bao nhiêu năm nay. Dù chỉ là những lời giảng, nhưng tôi nghe vẫn cảm thấy vui trong lòng. Biết được tiếng reo vui của đám trẻ khi được về, tôi biết rằng là sẽ được gặp lại... gặp lại một người mà hồi trẻ tôi từng theo đuổi, tôi cuống cuồng chỉnh sửa lại mọi thứ từ quần áo tới những suy nghĩ trong đầu tôi.

- Chào Hà...

Chiếc khắn lau của cô đang cầm trên tay bỗng rơi xuống khi quay lại nhìn thấy tôi. Còn tôi, sau khi chào thì tôi mới biết mình không còn là ở tuổi thanh xuân nữa. Lùi lại một bước, đồng thời cũng bỏ luôn chiếc mũ còn đội trên đầu ra, tôi chào lại:

- Chào bà, tôi là bố thằng Tuấn, người yêu của cái Hằng. Hôm nay gia đình chúng tôi sang đây trước là thăm bà, sau là để được cùng bà bàn chuyện của hai đứa nó...

Nói xong, tôi đưa mắt về hướng có chiếc bàn thờ:

- Xin phép bà, cho tôi được thắp cho ông nhà nén nhang...

Gương mặt của cô ấy không còn nét sững sờ như ban đầu, thay vào đó là nụ cười nét hơn:

- Mời ông bà ngồi ghế ạ... Ông nhà tôi hi sinh mới đó mà đã 5 năm rồi đấy!

Như không muốn khơi gợi vào nỗi buồn, bà nhà tôi nhanh ý tiếp lời:

- Mọi chuyện đã qua rồi bà ạ, với cả bà phải vui lên chứ khi cái Hằng nó trưởng thành rồi...

Vừa tiếp chuyện gia đình chúng tôi, vừa đẩy những chén trà vừa mới rót ra mời chúng tôi uống, tôi có cảm nhận được rằng, khó khăn lắm cô ấy mới gạt sang một bên những hồi ức thời còn trẻ giữa tôi và cô ấy, để tiếp chuyện vui vẻ trong suốt buổi...

Đẩy cao gọng kính lên, tôi như được nhìn rõ lại khuôn mặt của cô gái tôi yêu đơn phương năm xưa. Khuôn mặt người tôi yêu, vẫn đôi môi và khóe miệng xinh như ngày nào. Dẫu có sự tàn phá của thời gian, của những mất mát, khổ đau... nhưng tôi thấy vẫn ánh lên một nghị lực, một niềm tin và sự hy sinh thầm lặng cho thế hệ sau...

Đợi cho cả nhà lên xe hết, tôi ngó nhìn lại Đồng Bụt thêm một lần nữa rồi mới bước vào xe. Ngồi trên xe, tôi vừa tự cười với những suy nghĩ trong đầu mình: "Vậy là sau bao năm, giờ đây tôi mới thấy lòng mình thật thanh thản... và hạnh phúc, vì tôi sẽ được lên chức ông nội của đứa cháu có khóe miệng xinh...