Để tìm khoảng đơn điệu và các điểm cực trị của hàm số \( y = -16x^4 + x - 1 \), chúng ta cần thực hiện các bước sau:

1. **Tính đạo hàm bậc nhất của hàm số**:
\[
y' = \frac{d}{dx}(-16x^4 + x - 1) = -64x^3 + 1
\]

2. **Tìm các điểm mà đạo hàm bằng 0**:
\[
y' = -64x^3 + 1 = 0 \implies -64x^3 = -1 \implies x^3 = \frac{1}{64} \implies x = \frac{1}{4}
\]

3. **Xét dấu của đạo hàm để tìm khoảng đơn điệu**:
- Xét dấu của \( y' = -64x^3 + 1 \):
- Khi \( x < \frac{1}{4} \), \( x^3 < \frac{1}{64} \) nên \( -64x^3 + 1 > 0 \). Do đó, \( y' > 0 \) và hàm số đồng biến trên khoảng \( (-\infty, \frac{1}{4}) \).
- Khi \( x > \frac{1}{4} \), \( x^3 > \frac{1}{64} \) nên \( -64x^3 + 1 < 0 \). Do đó, \( y' < 0 \) và hàm số nghịch biến trên khoảng \( (\frac{1}{4}, \infty) \).

4. **Tìm giá trị của hàm số tại các điểm cực trị**:
- Tại \( x = \frac{1}{4} \):
\[
y\left( \frac{1}{4} \right) = -16 \left( \frac{1}{4} \right)^4 + \frac{1}{4} - 1 = -16 \cdot \frac{1}{256} + \frac{1}{4} - 1 = -\frac{1}{16} + \frac{1}{4} - 1 = -\frac{1}{16} + \frac{4}{16} - \frac{16}{16} = -\frac{13}{16}
\]

5. **Kết luận về các khoảng đơn điệu và điểm cực trị**:
- Hàm số đồng biến trên khoảng \( (-\infty, \frac{1}{4}) \).
- Hàm số nghịch biến trên khoảng \( (\frac{1}{4}, \infty) \).
- Hàm số đạt cực đại tại \( x = \frac{1}{4} \) với giá trị cực đại là \( y = -\frac{13}{16} \).

Tóm lại:
- Khoảng đơn điệu:
- Đồng biến trên \( (-\infty, \frac{1}{4}) \).
- Nghịch biến trên \( (\frac{1}{4}, \infty) \).
- Điểm cực trị:
- Điểm cực đại tại \( x = \frac{1}{4} \) với giá trị \( y = -\frac{13}{16} \).