Để giải bài toán này, ta sẽ từ từ phân tích và tính toán từng phần.

### a. Xác định tỉ lệ % và số lượng từng loại nucleotit ở mỗi mạch đơn của gen.

1. **Thông tin từ bài toán:**
- Tỉ lệ uraxin (U) và xitonzin (X) là cả hai 30%.
- Hiệu số giữa guanin (G) và uraxin (U) là 10%.
- Tổng số nucleotit = 240.

2. **Tính toán tỉ lệ từng loại nucleotit:**
- Gọi tỉ lệ guanin là \( G \).
- Ta có:
\[
U + X + G + A = 100\%
\]
với \( U = 30\% \) và \( X = 30\% \),
do \( G - U = 10 \) thì \( G = U + 10 = 30 + 10 = 40\% \).
- Vậy tỉ lệ adenin (A) sẽ là:
\[
A = 100\% - (U + X + G) = 100\% - (30 + 30 + 40) = 0\%
\]

3. **Áp dụng vào số lượng nucleotit:**
- Số lượng uraxin (U): \( 30\% \times 240 = 72 \)
- Số lượng xitonzin (X): \( 30\% \times 240 = 72 \)
- Số lượng guanin (G): \( 40\% \times 240 = 96 \)
- Số lượng adenin (A): \( 0\% \times 240 = 0 \)

### b. Xác định tỉ lệ % và số lượng từng loại nucleotit của phần từ mARN.

1. **Mạch đơn mARN:**
- Theo quy tắc bổ sung, trong mARN (mạch đơn), tỉ lệ sẽ là:
- Tỉ lệ U = 30%
- Tỉ lệ X = 30%
- Tỉ lệ G = 40%
- Tỉ lệ A = 0%

2. **Số lượng trong phần mARN:**
- Số lượng uraxin: \( 72 \)
- Số lượng xitonzin: \( 72 \)
- Số lượng guanin: \( 96 \)
- Số lượng adenin: \( 0 \)

### Tóm tắt:
- **Tỉ lệ và số lượng nucleotit ở mạch đơn của gen:**
- U: 30% (72 nucleotit)
- X: 30% (72 nucleotit)
- G: 40% (96 nucleotit)
- A: 0 (0 nucleotit)

- **Tỉ lệ và số lượng nucleotit của phần từ mARN:**
- U: 30% (72 nucleotit)
- X: 30% (72 nucleotit)
- G: 40% (96 nucleotit)
- A: 0 (0 nucleotit)

Nếu cần thêm thông tin hoặc muốn giải thích thêm về cách tính toán, bạn có thể hỏi thêm!