Vì sao đầm Đượng có 16 đường nước chảy

Thêm một sự tích nữa về hậu cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.

Tục truyền là, sau khi Sơn Tinh được Hùng Vương cho đón công chúa Mỵ Nương về núi Tản Viên làm vợ, Thủy Tinh rất tức giận. Hắn kéo hết quân tướng từ biển Đông lên đánh Sơn Tinh.

Quân của Thủy Tinh chia làm ba đường, vây kín núi Ba Vì. Đạo quân phía Tây do tướng Giải chỉ huy, theo đường sông Đà đánh vào mặt sau núi Tản. Đạo quân phía đông do thần thuồng luồng dẫn đầu, theo luồng sông Tích đánh vỗ vào mặt trước núi. Còn ở chính giữa, Thủy Tinh tự dẫn đại binh theo đường sông. Cái đánh thẳng vào mặt bắc núi Ba Vì là nơi Sơn Tinh thân hành đốc quân chống giữ.

Thủy Tinh với bọn lâu la Thuồng luồng, Giải bạch, cá Ngao, cá Sấu ... kéo đi đến đâu thì mưa gió nổi lên đùng đùng và nước cũng ầm ầm dâng lên đến đấy. Đi qua làng nào, Thủy Tinh cũng bắt hết trâu, bò, và lợn để khao quân và cuốn hết nhà cửa, đình chùa, tre gỗ về thủy cung. Nhân dân ở các thôn xóm đều căm giận hành động tàn ác của Thủy Tinh, cùng nhau kéo cả lên núi giúp Sơn Tinh trừ bọn giặc dữ.

Để đánh lùi cuộc tấn công điên cuồng của Thủy Tinh, Sơn Tinh hướng  dẫn mọi người đắp núi ngăn nước đan phên, làm lưới và thả cây cối để cản đường tiến quân của Thủy tinh. Theo lời kể của nhân dân thì những tảng đất rơi rải rác dọc đường gánh đất của Sơn Tinh đã tạo nên những trái đồi trùng điệp ở chân núi Ba Vì. Đó là những trái đồi Máng Sông, đồi Giếng, đồi Vai, đồi Đùm... chạy liên tiếp từ xã Cổ Đông (Tùng Thiện) lên tận dãy Ba Gò ở ven sông Đà, miền Bất Bạt. Các cụ già quanh vùng đến nay vẫn nhắc lại sự tích "Đồi Đùm đứt quai, đồi Vai lọt sọt”. Tục truyền, khi Sơn Tinh gánh đất qua vùng Kim Sơn chẳng may sọt thủng lọt xuống một hòn đất lớn, hòn đất ấy hóa thành quả đồi Vai là quả đồi lớn nhất ở miền này. Khi đi ngang qua địa phận xã Xuân Sơn, Sơn Tinh lại bị đứt quai sọt, đất đổ ra nhiều, tạo nên dãy đồi Đùm nằm gối lên  nhau, liền san sát như bát úp.

Khi núi Ba Vì đã được đắp cao lên tận mây xanh, Sơn Tinh lại chế ra  những chiếc đèn kéo quân thật lớn, đặt trên sườn núi. Quân của Thủy Tinh trông lên, thấy bóng người ngựa nườm nượp suốt ngày đêm không dứt. Chúng tưởng là người ngựa thật, thảy đều hoảng sợ, nên chưa đánh đã chạy. Từ trên núi cao, Sơn Tinh liền ra lệnh cho quân vừa reo hò, vừa bắn tên nỏ và cho gỗ, đá xuống  như mưa.

Hai bên đánh nhau rất ác liệt ở vùng đầm Đượng. Quân của Thủy Tinh thua to và tan vỡ ở đây, bỏ chạy tán loạn thành mười sáu ngả. Thủy Tỉnh may mà nhanh chân trốn được ra bể. Nhưng còn quân tướng của hắn những cua, cá, ba ba, rùa rùa mắc nghẽn vì cây cối phên lưới của Sơn Tinh, hầu hết nằm lại ngổn ngang ở giữa cánh đồng, không đường tẩu thoát. Đến nay đầm Đượng vẫn còn 16 cửa.