Mở lòng

Vào một buổi sáng, ông Tùng đang ngồi đọc báo và uống cà phê trong sân vườn, thì bà Tín đi chợ về, ông Tùng lên tiếng :

- Bà nó về rồi đấy à ?

- Vâng, tôi về đây,

Bà Tín vừa vào bếp,lấy rổ rá để đựng thức ăn mà bà mới mua ở chợ về, vừa nói chuyện với ông Tùng:

- Ông biết không ? Tôi vừa qua nhà bà Thản, thì gặp cái thằng Vọng ở đó, tôi thấy vẻ mặt của bà Thản sợ sệt, cứ xua tay và nói " đi chỗ khác đi, để tôi còn bán hàng, mới sáng sớm mà cậu tới ám quẻ thì tôi bán hàng làm sao được ?", tôi thấy tội nghiệp bà ấy quá , ông à. Chỉ tại cái thằng què, nói thì chẳng ai nghe được ....

Ông Tùng tiếp lời:

- Tại sao người nhà đâu mà để cái thằng ngớ ngẩn ấy đi lang thang khắp nơi, làm khổ mọi người xung quanh ?

- Ừ, ông nói đúng đấy, lẽ ra người nhà phải nhốt nó ở trong nhà mới đúng

Ông Tùng tâm sự:

- Nhìn vào mấy thằng dở người, người tôi lại sởn gai ốc. Hình như cái thằng què đó ở bên cạnh nhà giáo sư Trân thì phải, ông Trân chắc cũng bị ảnh hưởng vì cái thắng ranh này , chán thật

Bà Tín sực nhớ:

- Nói tới ông Trân, tôi mới nhớ ra, Hôm chủ nhật vừa rồi, vợ chồng mình về quê, giáo sư Trân tới thăm, ông ấy có tặng mình hai cuốn sách, đó là cuốn " Hướng tới tương lai" và tập thơ "Tình đời" của tác giả Cầu Thị do giáo sư Trân viết lời tựa, tôi đã đọc qua, hay lắm ông à.

Ông Tùng đáp lời:

- Để khi nào có thời gian, tôi sẽ đọc.

Phương Anh, cô cháu gài đang ngồi học bài, nghe được câu chuyện, vội quay sang hỏi bà Tín:

- Bà ơi, ông Vọng đó là ai hả bà ?

Bà Tín trả lời cháu gái:

- Cậu đó bị tật cháu à,.Cậu đó không đi được nên phải ngồi xe đẩy, cậu đó nói chẳng ai nghe được gì cả. Hồi trước gia đình cậu đó là hàng xóm của nhà mình.. Bố mẹ của cậu là đồng nghiệp của ông bà, nhưng bố của cậu ta đã mất cách đây 3 năm.

Cô cháu gái lại hỏi tiếp:

- Thế ông Vọng đó có đi học được không hả bà ?

Ông Tùng trả lời một cách coi thường:

- Đầu óc của cái thằng tật nguyền đó có suy nghĩ được đâu, mà đòi học với chả hành.

Bà Tín căn dặn Phương Anh:

- Khi thấy cậu ta đến , cháu đừng để cho cậu ta vào nhà mình, cháu nhé.

Ông Tùng nói như tâm sự với chính mình:

- Cũng tội nghiệp ông Thân bà Uyên, sinh ra cậu con trai bị tật nguyên như vậy.

Bà Tín thắc mắc:

- Đúng thế, không biết bà ấy bây giờ sống ra sao . cứ thả thằng con lang thang như vậy?

Vài tuần sau, vợ chồng ông Tùng đang đi dạo trên đường, thì bắt gặp Vọng đang đi xe lăn tới, bà Tín vội nháy ông Tùng tránh đi chỗ khác, nhưng chưa kịp tránh thì Vọng đã lăn xe đến gần, Vọng lên tiếng:

- Cháu ... chào ... hai bác

- Chào câu ! ông Tùng cất tiếng chào và nói: - Thôi đi chỗ khác chơi đi , cậu giỏi lắm, thôi đi nhé, chào cậu.

Trước thái độ lạnh nhạt của ông Tùng, Vọng vô cùng thất vọng và hết sức bất bình với vợ chồng ông. Cậu nghĩ : " Mình tuy bị tật nhưng vẫn còn nhận thức được, mà sao ông bà ấy lại đối xử lạnh nhạt với minh như vậy, thât chẳng ra làm sao."

Vài ngày sau, bà Thản sang nhà ông Tùng bà Tín chơi, vừa tới cổng, thấy ông Tùng đang ngồi đọc báo, bà Thản đon đả chào:

- Chào ông, ông có khỏe không ?

Ông Tùng đáp lời:

- Ồ, chào bà Thản, cảm ơn bà nhiều, tôi vẫn khỏe ...

Và hướng vào trong nhà gọi:

- Bà nó ơi, bà Thản sang chơi đây này !

Nghe tiếng ông Tùng gọi,, bà Tín vội chạy ra:

- Ôi, chào bà Thản, công việc làm ăn của bà ra sao ?

Bà Thản trả lời:

- Cũng bình thường, bà à, thế bà làm gì đấy ?

Bà Tín nói:

- Tôi đang nói chuyện với cháu Phương Anh, căn dăn cháu nó vài điều

- Thế à ...

Bà Thản kể luôn:

- À, hôm qua cậu Vọng lại đến quán nhà tôi, tôi sợ quá... hình như cậu ta vào quán, làm khách hàng của tôi đi mất ...

Bà Tín nói một cách bực tức:

- Thế thì không được rồi, bà phải sang gặp bà Uyên ngay, nói cho bà ấy biết về thằng con bà ấy làm phiền người khác như vậy là không được ...

Bỗng nhiên, ông Tùng có vẻ hóm hỉnh:

- Ấy ấy, có khi vợ chồng ta đi nói chuyện giúp bà Thản, chứ bà Thản không chịu đi đâu, vì sao, bà nó có biết không ?

Bà Tín đáp lại:

- Tôi không hiểu?

Ông Tùng nói tiếp:

- Vì bà Uyên ở cạnh nhà " Người một thời " của bà Thản đấy!

Hiểu được ý chồng, bà Tín vào hùa theo:

- À, à .... Hôm qua, tôi thấy " người một thời " của bà trên truyền hình với hai tác phẩm của tác giả Cầu Thị...

Ông Tùng nói:

- Tôi chưa kịp đọc hai cuốn sách đó, con cháu đã mượn đọc rồi. ông ấy đã tặng cho bà chưa?

Bà Thản đỏ măt:

- Không ! Cái ông bà nay, chúng ta già hết cả rồi .... Nên ông nên bà hết rồi, lại còn trêu nhau nữa, không sợ con cháu cười à?

Ông Tung tiếp lời: - Gìa thì đã làm sao ? Tếu táo một chút cho trẻ lại... Khi nào tôi sẽ đến thăm ông Trân để tìm hiểu hai cuốn sách mà ông ấy viết lời tựa.

Phương Anh đang đứng ngoài cửa, nghe ông nói vậy liền nói :

- Ông ơi, cho cháu đi với, cháu đọc hai cuốn sách đó, cháu thấy rất hay, ông ạ!

Ông Tùng liền hỏi:

- Sách của ông Trân tặng ông bà đâu rồi?

Nghe thấy vậy, Phương Anh vừa sợ, vừa trả lời:

- Bạn cháu ... thấy hay .... nên ... bọn nó đòi mượn!

Ông Tùng nói luôn:

- Sao cháu lại cho mượn như thế, Để làm mất hai cuốn sách đó là không được đâu nhé!

Thấy bộ dạng sợ sệt của Phương Anh, cả nhà đều cười.

Vào một buổi sáng, ông Trân đang làm việc, thì ông Tùng và Phương Anh bước vào phòng , ông Tùng lên tiếng:

- Chào Cậu, về hưu rồi mà cậu vẫn chăm chỉ như ngày nào...

Giáo sư Trân liền trả lời:

- Về hưu, mình mới có điều kiện thâm nhập thực tế, mới khám phá ra những điều kỳ diệu trong cuộc sống. Vợ mình và Uyên giới thiệu cho mình 2 cuốn sách rất tuyệt vời, đọc thấy có những điều hay, ý tưởng thiết thực, nên mình đã xin phép tác giả của nó, được công bố để mọi người biết. Mình đã tặng câu hai cuốn sách đó, cậu đã đọc chưa?

Ông Tùng liếc nhìn cô cháu gái:

- Mình chưa kịp đọc, con cháu này của mình đẫ đòi mượn rồi, đọc xong, nó lại cho bọn bạn của nó mượn, nên mình đã đọc được chữ nào đâu.

Giáo sư Trân quay sang Phương Anh và nói:

- Cháu thích 2 cuốn sách đó lắm phải không?

Phương Anh bẽn lẽn trả lời:

- Dạ, không chỉ có cháu, mà bọn bạn cháu , đứa nào cũng thích.

Nghe thấy vậy, Giáo sư Trân đứng dây, đi về phía tủ sách, nơi có mấy chồng sách mới, thơm phức mùi mực in, giáo sư chọn một vài cuốn sách. Ghé sang bàn làm việc, lấy chiếc bút, rồi ông trở lại chỗ ngồi, giở sách và ghi:

- Ông ký tặng cháu và các bạn cháu mấy cuốn sách của tác giả Cầu Thị. Còn một tác phẩm nữa của chú ấy, ông sẽ viết lời tựa và sẽ công bố trong thơi gian tới.

Phương Anh đón lấy những quyển sách từ tay giáo sư Trân:

- Dạ, cháu xin ông ạ. Chúng cháu muốn gặp tác giả Cầu Thị ...

Bất chợt, ông Tùng nhìn thấy bóng dáng của Vọng đang lăn xe vào nhà của giáo sư Trân, sực nhớ ra điều gi, ông Tùng nói với giáo sư Trân:

- Trân à, có khi tớ xin phép, tớ mới nhớ ra, tớ có hẹn với khách quen ở nhà, tớ xin phép được về.

Ông Tùng quay sang cháu gái:

- Về thôi cháu ...

Phương Anh nói với ông Tùng:

- Hình như chú ấy là ...

Ông Tùng nghiêm nét mặt:

- Thôi, về đi ...

Ông Tùng ra đến sân, lại gặp Vọng ở đó, Vọng lên tiếng chào:

- Cháu... chào... chào ... bác, chú ... chào ... cháu.

Ông Tùng đáp lại một cách lạnh lùng:

- Không dám, chào cậu.

Trên con đường trưa đầy nắng gắt, Phương Anh đang lái xe máy đèo ông Tùng, bất ngờ cô hỏi ông:

- Tại sao ông bà lại ghét chú Vọng thế ạ?

Ông Tùng trả lời:

- Cái thằng dở người ai mà chẳng ghét

Phương Anh tiếp lời ông:

- Cháu lại thấy chú ấy là con người đầy nghị lực ...

Ông Tùng vội gạt đi:

- Nghị lực gì cái thằng dở người đó, thôi, chăm chú vào tay lái đi ...

Vào buổi chiều, sau khi ngủ dậy, ông Tùng đi sang phòng của Phương Anh, thấy cô đang ngồi học bên chiếc laptop, ông liền lên tiếng:

- Phương Anh, chiều nay cháu không tới trường à? Cho ông mượn hai quyển sách mà ông Trân tặng cháu sáng nay.

Nghe ông nói, Phương Anh liền đứng dậy, đi tới kê sách để lấy sách cho ông, vừa nói:

- Dạ, tuần này lớp cháu nghỉ để chuẩn bị cho hội thảo khoa học sinh viên, cháu cũng đang viết tham luận cho cuộc hội thảo đó và nội dung bài tham luận của cháu nói về tác giả Cầu Thị, người viết hai cuốn sách đó, ông à. Ông ơi, cháu xin gửi ông hai cuốn sách ạ.

Phương Anh trao sách cho ông bằng cả hai tay một cách lễ phép, ông Tùng giơ tay ra đón nhận sách từ tay cháu gái, một cô sinh viên năm thứ 3 của một trường đại học thuộc khối xã hội và nhân văn.

Ông Tùng rất vui:

- Thề thì hay quá, cháu cứ tiếp tục làm việc đi. Tiếc quá, ông chưa đọc hai cuốn sách đó để góp ý cho cháu. Thôi, ông về phòng đọc đây.

Phương Anh nói tiếp:

- Ông à, cháu muốn mời ông Trân với tư cách là giáo sư và tác giả Cầu Thị tham gia cuộc hội thảo của chúng cháu ...

- Ồ, cái đó để ông nói chuyện với ông Trân cho, cứ yên tâm đi!

Phong Lan thắc mắc:

- Nhưng còn tác giả Cầu Thị ...

- Cứ yên tâm đi, rồi sẽ có hết ....

Ông Tùng vừa nói, vừa đi ra ngoài và khép lại cánh cửa căn phòng của cháu gái

Trở về phòng của mình, ông Tùng đến chiếc bàn để bộ ấm chén, ông lấy phích nước rót vào ấm, rồi lấy chiếc ấm đó, rót cho mình một chén trà nóng. Ông vừa nhâm nhi trà, vừa ngồi vào chiếc ghế để cạnh cửa sổ và giở sách ra đọc. Cuốn đầu tiên mà ông đọc là cuốn " Hướng tới tương lai". Ông đã bị cuốn hút ngay từ những trang đầu bơi cách hành văn rất mạch lạc của tác giả. Ông cảm phục tác già về cách giả quyết vấn đề rất hợp logic mà trong cuộc đời nghiên cứu của ông đã từng gặp những bài viết như vậy. Đúng như giáo sư Trân nhận xét trong lời tựa :" Trong cuộc sống còn có nhiều vấn đề mà khoa học chưa được tiếp cận, chỉ những người có những cuộc trải nghiệm mới hiểu được những vấn đề ... tác giả Cầu Thị là một trong những con người như vậy."

Cuốn sách đã hấp dẫn ông Tùng ngay từ những trang đầu, làm ông say mê. Có những câu ông phải ghi lại vào sổ tay. Ông đọc sách một cách chăm chú, cho đến khi Phương Anh bước vào:

- Ông ơi, cháu mời ông ra ăn cơm ạ!

Ông Tùng ngẩng đầu lên:

- Mấy giờ rồi hả cháu?

Phương Anh trả lời:

- 6 giờ rồi , ông ạ. Ông ra ăn cơm đi!

Ông Tùng nói với cháu gái:

- Cuốn sách này hay quá, cháu à. Ông cũng muốn gặp tác giả Cầu Thị, chắc người đó phải là học trò cưng của ông Trân rồi. Thôi, ông cháu ta đi ăn thôi!

Nói xong, ông Tùng và cháu gái đi hướng về phòng ăn, nơi đó có bữa cơm chiều đang đợi họ.

Vừa vào phòng ăn, ông Tùng lên tiếng:

- Bà cho ông cháu tôi ăn gì nào?

Bà Tín vừa chuẩn bị đồ ăn, vừa hỏi:

- Ông cháu làm gì trong đó mà lâu thế?

Ông Tung trả lời:

- Tôi đang đọc cuốn sách " Hướng tới tương lai" của tác giả Cầu Thị.

Bà Tín đáp lại:

- Thế hả ? Ông thấy cuốn sách đó như thế nào?

Ông Tùng vừa vào bàn ăn, vừa nói:

- Rất tuyệt, bà à. Mai tôi sẽ sang nhà ông Trân để trao đổi về cuốn sách đó, tôi cũng yêu cầu ông ấy cho ông cháu tôi gặp tác giả Cầu Thị. Cháu Phương Anh cũng sẽ có bài tham luận về hai cuốn sách đó trong buổi hội thảo khoa học sinh viên sắp tới, bà à.

Mắt bà Tín ánh lên niềm vui:

- Thật tuyệt vơi, cố lên cháu nhé.

Ông Tùng quay sang Phương Anh:

- Phương Anh này, tý nữa ăn xong, cho ông mượn bài tham luận của cháu nhé.

Phương Anh lễ phép:

- Dạ, vâng ạ.

Bà Tín đễ thêm vào:

- Có ông là chuyên gia nghiên cứu xã hội học góp ýthì còn gì bằng.

Sáng hôm sau, Phương Anh lại đưa ông Tùng đến nhà giáo sư Trân, nghe tiếng chuông cổng, bà Tân là vợ của giáo Trân ra mở cổng với vẻ mặt lạnh nhạt:

- Anh Tùng đấy à?

Ông Tùng đáp lời:

- Vâng tôi đây, chào Tân

Thấy ông Tùng bước vào phòng mình, giáo sư Trân liến nói:

- Tùng đến đấy à, tớ đang muốn gặp cậu để hỏi chuyện.

Ông Tùng hỏi lại:

- Chuyện gì vậy?

Giáo sư Trân nghiêm nét mặt nói:

- Tại sao hôm qua cậu xin phép về giữa chừng?

Ông Tùng trả lời:

- Hôm qua tớ có hẹn mà, tớ nói với cậu lúc đó rồi đấy thôi.

Giáo sư Trân lắc đầu nói:

- Cậu nói không đúng, cậu muốn tránh cháu Vọng, con của các bạn Thân và Uyên. Cháu Vọng đã kể hết cho vợ chồng mình về thái độ của vợ chồng cậu đối với cháu.

Ông Tùng nói với giọng khinh miệt:

- Lại cái thằng dở người đó, cậu bận tâm đến kẻ ăn hại đó làm gì, trong khi đó cậu phải làm nhiều việc ...

Giáo sư Trân tức lên:

- Cậu nói cái gì, ai là dở người , ai là kẻ ăn hại hả ? Cậu biết không? Chính các bạn Thân và Uyên dành ra hằng giờ gặp mình để bây giờ cậu có học vị như vậy ...

Ông Tùng tiếp lời:

- Đó là chuyện khác, còn việc sinh ra đứa con tật nguyền là không thể chấp nhận được, lẽ ra các bạn đó phải có biện pháp chứ ...

Giọng giáo sư Trân trở lại bình thường:

- Việc sinh ra đứa con khuyết tật, đâu phải là tội lỗi, đó là việc xảy ra ngoài ý muốn của con người.

Ông Tùng như muốn làm lành:

- Thôi đừng vì cái thắng tật nguyền đó, mà bạn bé chung ta trở nên bất hòa ...

Giáo sư Trân không nói gì, đôi môi của ông mím chặt và trên tay của ông cầm chiếc chén trà đang uống dở, hai hàng lệ của ông, lăn dài trên đôi má. Không hiểu ông đang giận ông Tùng về những định kiến của ông ấy về những người không may rơi vào hoàn cành khuyết tật, hay ông thương Vọng, một thanh niên không may bị khuyêt tật...

Để phá vỡ sự im lặng căng thẳng, ông Tùng gợi chuyện:

- Trân này, ông cháu mình sang đây để muốn trao đổi cùng cậu về nội dung hai cuốn sách của tác giả Cầu Thị và ông cháu mình muốn được gặp tác giả ...

Giáo sư trả lời một cách thẳng thắn:

- Không biết tác giả đó có muốn gặp không nhỉ? Những người có tài, nổi tiếng thì chúng ta muốn gặp. Còn những mảnh đời khuyết tật khó khăn, chúng ta lai định kiến, tìm cách lảng tránh. Mình cũng đã từng định kiến, suy nghĩ hời hợt về cộng đồng người khuyết tật. Song nhờ bà vợ mình và Uyên, mình mới có nhận thức đúng về những người bị tổn thương một phần cơ thể ... Chúng ta là những chuyên gia nghiên cứu xã hội học nên coi đó là hiện tượng để nghiên cứu, từ đó chúng ta đưa ra các giải pháp, giúp cho người khuyết tật có một cuộc sống tốt hơn.

Ông Tùng hỏi giáo sư:

- Thế có nghĩa là tác giả Cầu Thị là một người bị khuyết tật?

Giáo sư Trân trở nên sôi nỏi:

- Đúng vậy. Thế cậu có biết tác giả Cầu Thị là ai không ?

Ông Tùng trả lời:

- Mình không biết, chắc là người đó là một trong những trò cưng của cậu, có đúng không nào?

Giáo sư Trân nói:

- Tác giả đó không phải là là học trò của mình đâu, ước gì tác giả Cầu Thị được mọi ngưới chú ý tới, là con người thành đạt trong công việc, cũng như trong cuộc sống. Mình " bật mí" cho cậu biết, tác giả Cầu Thị chính là cháu Vọng, con của các bạn Thân và Uyên đấy.

Ông Tùng ngạc nhiên:

- Ồ, vậy sao ? Cậu đó là người khuyết tật bị ngớ ngẩn cơ mà ...

Giáo sư Trân cắt lời ông Tùng:

- Lúc đầu mình cũng tưởng là vậy, song được đọc các bài của cháu Vọng do vợ mình mượn từ Uyên về đưa cho mình đọc, qua những bài viết, mình thấy trong con người cháu là cả một tâm hồn, là những ước mơ, những ý tưởng sinh kế cho cộng đồng người đồng cảnh như cháu. Là một người làm công tác trong ngành khoa học xã hội, mình thấy cần chú ý những cái cháu đã viết ra, cần làm thay đổi suy nghĩ và xóa bỏ định kiến về người khuyết tật còn tồn tại trong xã hội. Đó không phải là nhiệm vụ của ngành xã hội học hay sao ? Nên mở lòng với những người khuyết tật như cháu Vọng, Tùng à ...

Ông Tùng có vẻ ân hận nói:

- Thật là hổ thẹn, trong khi cậu coi vấn đề người khuyết tật là nhiệm vụ của ngành xã hội học, thì tôi, một đồng nghiệp của cậu lại coi thường những người khuyết tật , cụ thể là cháu Vọng ...

Từ lúc đến, Phương Anh ngồi nghe hai người bạn già nói chuyện một cách chăm chú, nghe nhắc đến Vọng, Phương Anh xin phép được nói lên suy nghĩ của mình:

- Thưa hai ông, sau khi đọc xong hai cuốn sách, cháu cứ ngờ ngợ tác giả Cầu Thị chính là chú Vọng, cháu có trình bày sự nghi ngờ với ông cháu, nhưng ông cháu gạt đi ...

Bà Tân mang phích nước vào phòng khách, nghe mọi người nhắc đến Vọng, bà liền kể:

- Ông và cháu biết không ? Sau khi ông Trân nhà tôi đọc các bài của Vọng, hai bác cháu thân nhau lắm, ông ấy dặn cháu Vọng : " Khi nào cháu không đi sinh hoạt người khuyết tật thì cháu và mẹ sang đây ăn trưa với hai bác. Lúc đầu cháu còn ngại, nhưng ông Trân bảo " Cháu sang đây là để thông tin cho bác về hoạt động của người khuyết tật, còn bác có nhiệm vụ cập nhật về những thông tin đó." Nghe thấy ông Trân nói vậy, cháu Vọng mới chịu sang ...

Đúng lúc ấy, bà Uyên xách cặp lồng thức ăn và Vọng xuất hiện ở cổng nhà giáo sư Trân. Khácvới mọi lần khi gặp Vọng, ông Tùng vội đứng dậy, ra mở cửa cổng và ôm chầm lấy Vọng, giọng nói của ông như nghẹn lại:

- Con ơi, cho bác xin lỗi. Lẽ ra, con bị tật, bác phải đến với con từ lâu rồi mới đúng ...

Thấy cảnh tượng như vậy, giáo sư Trân thực sự xúc động:

- Ông cháu cậu ở lại dùng bữa với vợ chồng mình và mẹ con Uyên ...

Ông Tùng trả lời:

- Ông cháu mình sẽ ở lại, mình còn phải tâm sự với cháu Vọng...

Thấy Phương Anh ngập ngưng, giáo sư Trân hiểu ý:

- Có điều gì vậy, Phương Anh, cháu cứ nói đi?

Phương Anh lễ phép đáp:

- Dạ, hôm tới, khoa cháu tổ chức hội thảo khoa học sinh viên, chúng cháu biết ông là người giới thiệu các tác phẩm của tác giả Cầu Thị, chúng cháu muốn mời ông với tư cách là giáo sư và tác giả Cầu Thị đến dự cùng chúng cháu ạ.

Ông Tùng nói thêm:

- Cháu Phương Anh đang viết bài tham luận về hai tác phẩm của tác giả Cầu Thị đấy.

Giáo sư Trân vui hẳn lên:

- Thế thì hay quá, hôm đó ông và chú Vọng sẽ đến. Nào, mời mọi người vào đùng bữa.

Ông Tùng đẩy chiếc xe lăn của Vọng vào bàn ăn cùng mọi người...

Sau bữa ăn, mọi người thấy Phương Anh đẩy xe giúp Vọng đi dạo trong vườn nhà giáo sư Trân, cả hai đang hướng đến đàn chim bay lượn trong nắng chiều.